'रिल'मा बहिनी रियलमा प्रेमिका
अए कान्छा,
हाय रे दैया, हाय रे मेरा
साजन वो कहलाए
देखते सब रह जाएँ वो मेरा
हाथ पकड लेइ जाए ।
हो रे घुँघरू का बोले,
अरे कोरा–कोरा,
हो रे घुँघरू का बोले ।
अधिकांश छायांकन नेपालमै गरिएको हिन्दी चलचित्र‘हरे रामा हरे कृष्णा’ को उक्त गीतको छायांकनको तयारी भइरहेको थियो, भक्तपुरमा । त्यसबेला त्यहाँ एउटा सानो समूहले भारतविरोधी नारा लगाए । तर, चलचित्रका निर्देशक र अभिनेता देव आनन्दले विरोधको परवाह नगरी सुटिङ शुरु गरे । ‘हो रे घुँघरू का बोले’ को गीतमा नृत्य गर्न जब अभिनेत्री मुमताज ऐतिहासिक देवल न्यातापोलअगाडिको चोकमा देखा परिन् सबै दर्शकले उनको स्वागतार्थ ताली बजाए । त्यसपछि अन्य कलाकार देव आनन्द, प्रेम चोपडा, राजेन्द्रनाथ पनि देखा परे । मुमताजसँगै समूहमा नृत्य गर्ने प्रायः सबै नेपाली नृत्यांगना थिए, नेपाली पहिरनमै ।
उक्त गीतको सुटिङ हेर्न त्यहाँ ठूलो समूहमा नेपाली दर्शक एकत्रित भएका थिए । त्यो एउटा गीतको सुटिङ सकाउन ३ दिन लागेको थियो । तीनै दिन दर्शकको भीडले सुटिङस्थल खचाखच भरिएको थियो । सुटिङ चलिराखेकै बेला देव आनन्दले एक जना युवक एकातिर उभिएर ध्यान दिएर सुटिङ हेर्दै गरेको देखे । एक जना मानिस उनको नजिक गएर ती युवक नेपालका अधिराजकुमार ज्ञानेद्र भएको बताए । उनी ज्ञानेद्र उभिएको ठाउँमा पुगे र क्यामेरा राखिएकै ठाउँमा बसेर नजिकबाट सुटिङ हेर्न आग्रह गरे तर ज्ञानेन्द्रले सुटिङलाई अवरोध हुने कुनै काम गर्न नचाहेको भन्दै त्यहीँ बसेर हेर्ने जानकारी दिए ।
त्यो दिन देवले चाँडै सुटिङ सकाए किनभने उनलाई हिलेकप्टर चढी अर्को लोकेशन हेर्न जानु थियो । उनी लोकेशन हेरी होटल फर्कंदा पटकथाको पाण्डुलिपि हराएको चाल पाए । सबैतिर खोज्दा पनि नपाएपछि उनलाई हेक्का भयो कि लोकेसन हेर्न गएको डाँडामै छुटेछ । साँझ परिसकेको थियो, पाण्डुलिपि हावाले उडायो भने सबै सुटिङ रद्द गर्नुपर्ने स्थिति आउँथ्यो । निकै तनावमा परे । उनी चढेको हेलिकप्टर युनिसेफको थियो, फेरि तुरन्तै जान सम्पर्क गर्दा पाइलट कता हिँडिसकेको खबर पाए । यसैबीच आफ्नो चलचित्रको सुटिङ हेर्न आएका अधिराजकुमार ज्ञानेद्रलाई सम्झे । उनले हेलिकप्टरका लागि अनुरोध गरे । तुरुन्तै हेलिकप्टर उपलब्ध गराइयो र देव पुनः दिउँसो पुगेको डाँडा पुगे । अँध्यारो भइसकेको थियो, उनले चारैतिर खोज्न थाले । धन्न, पाण्डुलिपि ढुंगाले थिचिएकाले हावाले उडाउन पाएको रहेनछ । देवले आफ्नो आत्मवृत्तान्त पुस्तक ‘रोमान्सिङ विथ लाइफ’मा उक्त घटनालाई रोचक तरिकाले प्रस्तुत गरेका छन्, साथै राजपरिवारलाई धन्यवाद दिएका छन् ।
‘हरे रामा हरे कृष्णा’चलचित्रमा अथवा रिल लाइफमा देवको भूमिका जिनत अमानको दाजुको थियो तर रियल लाइफमा देवले उनै ‘बहिनी’ जिनतलाई प्रेम गर्न पुगे । जिनतलाई हिन्दी चलचित्र जगतमा आफैँले ल्याएको दाबी गर्थे, उनी । किनभने जिनतको पहिलो फिल्म थियो – दी एभिल विथइन् । इन्डो फिलिपिनो यो चलचित्रका नायक पनि देव नै थिए भने हरे रामा हरे कृष्णा जिनतको तेस्रो फिल्म थियो र यसै चलचित्रबाट जिनतको भाग्य चम्कन पुगेको थियो । उमेरमा दुई जनाबीच २८ वर्षको फरक थियो । देवले जिनतलाई मन पराएकै कारण लगातार ८ वटा चलचित्रमा सँगै खेलाए र खेले । ‘देव हरे रामा हरे कृष्णा’को सुटिङकै दौरान जिनतसँग प्रेम गर्न थालेको बताउँछन् जतिखेर देवको उमेर ४७ पुगिसकेको थियो भने जिनत भर्खर १९ वर्षकी थिइन् ।
देवको पहिलो प्रेम थिइन् – सुरैया । सुरैया त्यो हिरोइन् हुन्, भारतका पुराना नेता तथा प्रधानमन्त्रीद्वय जवाहरलाल नेहरू, लालबहादुर शास्त्री, प्रथम राष्ट्रपति राजेन्द्रप्रसादलगायत सबै उनैका दिवाना थिए । सन् १९४८ मा रिलिज भएको चलचित्र ‘विद्या’को सुटिङ दौरान देव र सुरैयाको भेट भएको थियो । त्यो समयमा सुरैया नाउँ चलेको नायिका बनिसकेकी थिइन् भने देव नयाँ । उमेरमा भने देव नै ६ वर्षले जेठो थिए । विद्या सुरैयाको २५ औँ चलचित्र थियो भने देवको चौथो । उनीहरू एकार्कालाई प्रेम गर्न थाले । लगातार ७ वटा चलचित्रमा सँगै खेलेपछि प्रेम झन् गहिरिन पुग्यो । तर, धर्म पर्खाल बन्यो, सुरैयाको मामाघरतर्फकी बज्यै बादशाह बेगमको कारण दुबैको बिहे असम्भव बन्यो । बेगमले देवकै कारण हिन्दू मुस्लिम दंगा हुन सक्ने र त्यसमा देवको ज्यानसमेत जान सक्ने भनेपछि प्रेमीको ज्यान जान सक्ने धम्कीबाट सुरैया डराइन् र पछि हटिन् । देवले सुरैयालाई हिराजडित औंठी उपहार दिइसकेका थिए, बादशाह बेगमले उक्त औंठी पनि समुद्रमा फ्याँकिदिइन् । केहीसीप नलागेपछि देवका साथीहरू मिलेर दुबैलाई भगाउने योजना बनाए तर सुरैयाले यो कुरा पनि मानिनन् । सुरैयाकी आमा मुमताज देवलाई मन पराउँथिइन्, त्यसैले गोप्यतवरमा छोरी र देवको भेट्घाटको चाँजोपाँजो मिलाइदिइन् । उक्त भेटमा देवले कोर्टम्यारिज गर्ने प्रस्ताव राखे तर सुरैया मौन बसिदिइन् । त्यसपछि देव ‘तिमी कातर रहेछयौ’ भन्दै घर फर्के । यो नै उनीहरूको अन्तिम भेट थियो ।
स्मरणीय छ, पहिलो प्रेम असफल भएपछि उनले पछि कोहीसँग प्रेम गरिनन् न बिहे नै गरिन् । ७४ वर्षको उमेरमा सन् २००४ मा भइसकेको छ । उनले पछि सन् १९७२ मा स्टारडस्ट पत्रिकालाई दिएको अन्तर्वार्तामा परिवारसित लड्न नसकेकोमा पछुतो गरेकी छन् । उता, देवले पनि आफू सुरैयाबाहेक जीवनमा कसैलाई सम्झिइ नरोएको बताएका थिए । देव र सुरैयाको प्रेमकथा जनआस्थाको वर्ष २२ अंक २३, २०७३ असोज ५ गते ‘यो पढेर मन रुन्छ कि तपाईंको ?’ शीर्षकमा प्रकाशित भइसकेको छ । देवले पछि सन् १९५४ मा अभिनेत्री कल्पना कात्तिकसँग प्रेम र बिबाह गरे । कल्पना र देवले ५ वटा चलचित्रमा सँगै काम गरेका छन् । उनीहरूले चलचित्र ‘टैक्सी ड्राइवर’को सुटिङकै दौरान बिहे गरे, सुटिङ हुँदै गर्दाको लञ्च टाइममा भागेर । कल्पना देवका निर्माता, निर्देशक दाजु चेतन आनन्दको खोज थिइन् । पछि उनीहरू छोरा सुनिल र छोरी देविनाका आमाबुबा बने । सन् १९७० मा आइपुग्दानपुग्दै देव र कल्पनाको सम्बन्धमा चिसोपन आइसकेको थियो । देव अक्सर एकान्तप्रिय बन्न थालेका थिए । यसबीच जिनतसित उनको भेट भयो र प्रेम गर्न पुगे । देवको भनाइ अनुसार सुरैया पछि जिनत नै हुन् जसलाई उनले औधी प्रेम गर्न थालेका थिए । उनी प्रेमप्रस्तावको लागि अवसरको खोजीमा थिए ।
देव जिनतलाई ताज होटलमा लगेर डिनर ख्वाउने र सोही अवसरमा प्रेम प्रस्ताव राख्न चाहन्थे । त्यहाँ उनीहरू बेलाबखत डिनर खान जान्थे । त्यो दिन ताजमा जानु अगाडि दुबै अर्को कार्यक्रममा जानुपर्ने थियो । उनीहरू जब कार्यक्रममा पुगे त्यहाँ राजकपूरले उनीहरूको स्वागत गरे । जिनतले झुकेर राजकपूरको खुट्टा ढोगे । राजकपूरले मादक पदार्थ सेवन गरिसकेका थिए र उनले जिनतलाई सधैँ सेतो सारी लगाउन भनेको नमानेकोमा हल्का रिस पोखे । उनले जिनतलाई अँगालो हाले र जिनतले पनि राजकपूरलाई । राजकपूरले म्वाइँ खाइदिए । यो दृश्य देवले हेर्नै सकेनन् । उनले जिनत र राजकपूरबीच सम्बन्ध विकसित भइसकेको र जिनत पहिलाको जिनत नभइसकेको निष्कर्ष निकाल्दै ‘ल रमाइलो गर’ भन्दै त्यहाँबाट निस्के । जिनतले आफूहरूको प्लानबारे सोधिन् पनि तर देवले कुनै जवाफ फर्काएनन् । देवले जिनतको व्यवहारले आफूलाई निकै आघात पुर्याएको बताएका छन् । जिनतप्रतिको आफ्नो आकर्षण र प्रेमबारे पनि उनले पुस्तकमा सविस्तार लेखेका छन् ।
तर, देवको प्रेम एकतर्फी भएको जिनतको भनाइ छ । उनी भन्छिन्, ‘दिलिपकुमार, राजकपूर र देव आनन्दलाई म फिल्मी क्षेत्रका हस्ती मान्छु, देवलाई त अझ म गुरु र पथप्रदर्शक मान्छु । उनले मसँग प्रेम गरेको र बिहे गर्न चाहेको कुरो सार्वजनिक गर्दा म लज्जित बन्न पुगेँ । म राजकपूरसित पनि काम गर्न चाहन्थे र राजसाहबको फिल्म ‘सत्यम शिवम् सुन्दरम्’मा काम पाउनु मेरो लागि गर्वको विषय थियो, मेरो र राजसाहबबीच त्यस्तो कुनै सम्बन्ध थिएन । जिनतले पछि अभिनेता सञ्जय खानसँग सुटुक्क बिहे गरिन् । सञ्जय विवाहित थिए । तर, ताज होटलमा भएको एउटा कार्यक्रममा सबैको अगाडि नै सञ्जयले जिनतमाथि हातपात गरेपछि उनीहरू छुट्टिए र पछि अर्का अभिनेता मजहर खानसँग बिहे गरिन् । दुई सन्तानकी आमा पनि बनिन् । उक्त बिहे पनि सफल भएन । मजहरको निधनपश्चात् सासू–ससुराले उनलाई घरबाटै निकाले । उनी अहिले ७३ वर्ष पुगेकी छन् ।
टिप्पणीहरू