एमालेको १०औं महाधिवेशनले देखाएको बाटो

नारायणी नदीको किनार (घाट) मा सम्पन्न हुँदै गरेको नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एमाले) को १०औं महाधिवेशनले नेपालको कम्युनिष्ट आन्दोलनमा कस्तो प्रभाव छोड्न सफल भयो ? अब यसबारे बहसको आरम्भ हुनु जरुरी छ । किनभने एमाले दुई तिहाइको अवस्थाबाट फुईं तिहाइमा झरे पनि हुँकार गर्न भने नछोडेको अवस्था हो ।

यस पटकको महाधिवेशनमा साम्यवादी सिद्धान्त र वामपन्थी विचारधाराको मन्थन भएन, फगत एउटा नेतृत्वलाई ‘एकराट्’ बनाउने अभ्यास भयो । सिद्धान्त र विचारको बहसको बदलामा भीड जम्मा गर्दै शक्ति प्रदर्शन गर्नु अनि खानाका परिकार, पार्क सफारी र ओछ्यान बिस्ताराका सेल्फीहरु छरपष्ट हुनुबाहेक अर्थोक केही भएन ।

दुई महिनाअघि गोदावरीमा सम्पन्न विधान अधिवेशनको हुर्मत लिने काम भएको छ । प्रतिस्पर्धीलाई छेक्ने अनि दुत्कार्ने, गलाउने अनि सडाउने प्रयास भएको छ । जनताको बहुदलीय जनवादको धज्जी उडाउने प्रयास स्वरुप ‘भोट हाल्न नहुने’ लिस्ट बाँडेर भीम रावल, घनश्याम भुसाल र टंक कार्कीप्रवृतिलाई छेक्न खोजिएको छ । र, खतरानक कुरामध्ये यस महाधिवेशनले ‘कम्युनिष्ट अधिनायक’ जन्माउने असफल प्रयास गरेको छ ।

महाधिवेशनको ‘क्लाइमेक्स दृश्य’ ओलीलाई ‘बा’ माथिको ‘एकछत्र एकराट् बा’ बनाउने थियो भन्ने कुरा सबैले बुझेकै थिए । तर यो बुझाइमा पनि कमी देखियो । बाहिरकाले सोचे जस्तो ओलीलाई बाबाट एकराट बा हुन दसबुँदेका केही भाइले रोकेर निर्वाचनमा होमिदिए । उनको ‘म नै एमाले हुँ, मेरो बोली एमालेको विधान हो, म नै सबैथोक हुँ’ भन्ने सार्वभौम सोचलाई चुनौती दिएका छन् ।

यसले ओलीको जादू नारायणीघाटबाटै बिस्तारै विलिन हुन थालेको संकेत गरेको छ । यदी यस्तो हुँदैनथ्यो भने सबैजसो हनुमान र हुनमानका पनि सहायकले एकैस्वरमा भन्ने गरेको ‘बन्दसत्रमा अध्यक्ष कमरेडले नाम घोषणा गर्नुहुन्छ, हामी तलबाट तालीको गडगडाहट लगाउँछौं’ भन्ने सपना पूरा हुने थियो । तर त्यो पूरा भएन । ओलीले पढेका सबै नामहरु हलबाट निर्विकल्प वा निर्विरोधरुपमा स्वागत गरिएनन् । र, ओली स्वयम् पनि ‘निर्विरोध र विकल्परहीत’ हुन सकेनन् ।

विचारलाई त्यागेर ‘ओली गुट’ बनाउने र ‘केपी ओली आइ लभ यु’ भन्दै तमासा गर्ने बार्दलीका रमितेहरु र सडकमा उफ्रिनेहरुको सपनालाई नारायणीघाटले ठूलो धक्का दिएको छ । ओली गुटको केन्द्रीय सदस्य अनि हर्ताकर्ता बनेकाहरुलाई ओलीले के ठानेका रहेछन् भनेर बुझ्ने अवसर पनि आज सकिँदै गरेको महाधिवेशनले जुराएको छ ।

गोकुल बाँस्कोटा, महेश बस्नेत र विशाल भट्टराईहरुलाई आफ्नो हैसियत बुझ्न सहयोग मिलेको छ । लालबाबुहरु त विचरा हुन् । ‘झन्डामुनी बस्ने तर दरबार नपस्ने (गुट खडा नगर्ने)’ नीति नै उत्तम हुन्छ भन्ने कुरा बुझ्न नसक्नु एमालेका कार्यकर्ता हुँ भन्नेहरुको कमजोरी रहेको पाइएको छ ।

यो महाधिवेशनमा मार्सी चामललाई प्रख्यात बनाउने दुर्गा प्रसाईंहरु जिल्लिनु जति स्वाभाविक छ, त्यतिनै अनौठो कोमल वलीहरु ‘इन’ हुनुमा छ । र, दुःखदायी कुरामध्ये नरेश खरेल, टंक कार्की र सुरेन्द्र मानन्धरहरुले कम्युनिष्ट आन्दोलनमा गरेको योगदानलाई धुमिल बनाइएको छ ।

जुनसुकै खेलमा पनि एउटाले हार्ने र अर्कोले जित्ने नियम हुन्छ, प्रारम्भिक चरणमा बराबरी खेले पनि अन्तिमको भिडन्तमा ‘सुकी कि थुकी (हेड अर टेल)’ गरेर पनि एउटा बिजेता बन्नै पर्छ । र, यो महाधिवेशनमा केही ‘सुकी’ रोज्ने देखिए धेरै ‘थुकी’ रोज्ने भेटिए । निर्वाचनमा हारजीत एउटा प्राविधिक विषय हो । नेताले मन जित्न त विचारले कार्यकर्ताहरुलाई उद्धेलित बनाउनुपथ्र्यो ।

आउँदो राष्ट्रपति सुभासचन्द्र नेम्वाङ, उपराष्ट्रपति अष्टलक्ष्मी शाक्य, प्रदेश नम्बर १ को अध्यक्ष विशाल भट्टराई बनाउने आश्वासन होइन । यसले हनुमान र सहायक हनुमानहरुको व्यवस्थापन गर्न सहयोग पुग्ला । तर, कम्युनिष्ट आन्दोलनलाई कुनै सहयोग पुग्दैन । बरु क्षति नै पुर्याउँछ । कुम्भमेलामा गंगा नदीको किनारमा नागाबाबाहरु नाङ्गै दौडन्छन । भष्म दलेर सोह्रश्रृङ्गार पनि गर्छन् । त्यहि मेसोमा भक्तजनलाई आर्शिवाद दिँदै धर्मको व्यापार समेत गर्न भ्याउँछन् ।

यता ओली बाले पनि नागाबाबाहरुलाई पछार्न खोजे जस्तै देखिएको छ । उनले तीन दिनको महाधिवशेनलाई पाँच दिन पु¥याए । दिनमा हुनु पर्ने कामकुरा रातरात जागै राखेर, विधान फेर्दै सोह्रश्रृङ्गार गरे । उनले सर्सती चिर्कटो पढेर आर्शिवादको व्यापार पनि गरे । तर उनको केही लागेन, किनकी कुम्भमेलामा त थरिथरीका बाबाहरु हुन्छन् । तीमध्ये एक हुन अघोरीबाबाहरु । यिनीहरु खोपडीलाई प्याला बनाएर रक्सी र पानी पिउँछन् । चित्तामा जल्दै गरेका लासहरु पनि लुछ्दै कपाकप स्वाद लिन्छन् ।

चितवनमा भएको ओलीमेला पनि त्योभन्दा फरक देखिएन । कुम्भमेलामा थरिथरीका अखाडाका सन्तमहन्थहरु, मठाधिशहरु पनि हुन्छन् यताको मेलामा भेला भएका कमल थापाहरु जस्तै । यिनको गाई पनि चर्न गएको र हलो भुत्ते देखिएको छ । झण्डैझण्डै कमल थापाहरु ‘हगमाले, (अर्थात हलो गाई माक्र्सवादी लेलिनवादी) बने । समग्रमा एमालेको १०औं महाधिवेशनको बेलुकाको खानामा ननभेज मटन १, बियर १ र सुकुटी १ प्लेट भनेझैँ भएको छ । जनताको लागि भने बेल पाक्यो हर्ष न विस्मात !