सही मान्छे चिन्ने बेला यही हो हजुर

मानवता नै तार तार हुने घटनालाई पनि मानिसहरूले अनेक तर्क गरेर, बहाना खोजेर सामान्य घटनाजस्तै पेश गरिदिन्छन् र सुन्नेहरू ए हो त नि ! भनेर त्यो कुरामा विश्वास गरिदिन्छन् । काठमाडौँ महानगरका प्रहरीले हजार, १५ सय रूपैयाँ जति लगानीको करिब–करिब पचास साठी वटा मकैका घोगा ठेलामा राखेर बेच्न सडकमा बसेका अत्यन्तै गरिब मजदुरहरूको ठेला घोप्ट्याई दिए र मकै लुटेरा शैलीमा ट्रकभित्र हालेर लगे । यो अत्यन्तै क्रूर, अमानवीय र हृदयविदारक घटना थियो तर बालेनपन्थी पुँजीवादका पृष्ठपोषकले यस्तो कुकृत्यलाई बटुवाको आवागमनमा बाधा उत्पन्न गराइएकाले हटाउन बाध्य भएको भन्ने पार्न खोजे ।

केही समय पहिलेसम्म नेपाल प्रहरीका जवान र माओवादी जनसेना गरिब जनताले पारेको कोदो, मकै, महुवाका घरपाला रक्सीको ग्यालेन घोप्ट्याउँदै र जाँड राख्ने माटाको घैलो फोर्दै हिँडिरहेका थिए । अहिले बालेनहरू गरिबका मकै खोस्दै हिँडिरहेका छन् ।

हजार रूपैयाँको काँचो मकै किनी त्यसलाई पोलेर बेचेर जीविका चलाउने मान्छेहरू कुन आर्थिक धरातलका होलान् ? गाउँमा कोदो, मकैको रक्सी पारेर बेच्ने मान्छे कुन हैसियतका हुने गर्छन् ? यो जान्ने चाहना, उत्सुकता र तिनको समस्या समाधान गर्ने विचार बालेन प्रवृत्तिका मान्छेमा हुँदैन । यस्ताका निम्ति सुकिलामुकिला मात्रै मान्छे कहलिन्छन् । यस्ता मानिसमा गरिबले कसरी, कति दुःख बेसाएर जीविका होइन कि गुजारा चलाएका हुन्छन् भन्ने कुराको आधारभूत ज्ञान पनि हुँदैन ।

रक्सी किन पार्छन् र बेच्छन् गरिबले ? छोराछोरीलाई स्कुलको ड्रेस, जुत्ता, बिहान अदुवा हालेको गुलियो कालो चिया खानलाई चिनी किन्न, लुगा धुने साबुन किन्न र चुँडिएको चप्पलको फित्ता फेर्न रक्सी पारेर बेच्छन् । मकै पोलेर बेच्नेहरूले पनि डेराभाडा तिर्न, स्टोभको मट्टीतेल किन्न, चामल, दाल तरकारी किन्न, बोर्डिङमा छोराछोरी पढाउन, उनीहरूको फिस तिर्न टन्टलापुरे घाममा बसेर, झरीमा भिजेर मकै पोली बेच्छन् । बालेनहरूलाई थाहा छ यी मकै पोलेर बेच्नेहरूले तिर्खा लाग्दा कोकाकोलाको बोतलमा घरबाटै भरेर ल्याएको तर दिउँसोको घामले तातेको पानी पिउँछन् भनेर ? अहँ, पटक्कै छैन । गरिबको गरिखाने माध्यममाथि कथित आवागमन रोकिएको बहानामा हमला गर्ने यिनीहरू वास्तवमा मान्छेका मित्र होइनन्, दुश्मन हुन् । यिनीहरूले बजाउने ‘गरिबको कोही छैन सहारा’ गीत भोट बटुल्ने फण्डा मात्रै हो ।

खासमा गरिबलाई जतिबेला र जुनसुकै बेला पनि अन्याय, अत्याचार गर्न, शोषण र दमन गर्न सकिन्छ । बालेनले मात्रै होइन अरुले पनि गरिबका बुकुरामाथि बुलडोजर चलाएर तिनको उठिबास लगाए, कतिको प्राण पनि हरण गरे । आज बालेनका सेनामेनाले जे गरे त्यो यसै मान्यतामा रहेर गरेका हुन् । उनीहरूको रक्सी पोख्न, मकै लुट्न आवश्यकै थिएन । मान्छेको निम्ति सबैभन्दा ठूलो कुरा नै बाँच्नु हो । आवागमनमा हुने कथित बाधा अड्चनले मान्छेको बाँच्ने अधिकारको हनन गर्दैन । तर, राज्यले गरिबको मकै लुट्दा, रक्सी पोख्दिँदा तिनीहरूको बाँच्ने अधिकार खोसिन्छ । तिनका परिवारले खान पाउन्नन्, लाउन, स्कुलको फिस तिर्न पाउन्नन् तसर्थ पढ्न पाउन्नन् ।

यदि साँच्चिकै आवागमनमा बाधा पुगेको हो भने तिनलाई सम्झाउन सकिन्थ्यो, अनुरोध गर्न सकिन्थ्यो र विकल्प नै दिन सकिन्थ्यो । त्यति ठूलो टुँडिखेल छ, माटो गिट्टी राखेर कुरूप बनाउनुको सट्टा एउटा समझदारी गरेर उनीहरूको व्यवस्थापन गर्न सकिन्थ्यो । अथवा तपाईंहरू भोलिबाट यसरी बाटोमा बसेर यो काम गर्न पाउनुहुन्न । यदि गरेमा सामान जफत गरिनेछ भनेको भए पनि ती गरिबले मान्ने थिए । तर, मानवतावाद हराएपछि मान्छेको जीवनभन्दा बढी महŒव सुकिलामुकिलाको आवागमन हुन्छ । दलाल पुँजीवादको भद्दा प्रकटीकरण हो यो ।

सेनाको तल्लो तहमा को भर्ना हुन्छन् ? प्रहरीको तल्लो दर्जामा को जान्छन्् ? नगर प्रहरीमा पनि को सामेल हुन्छन् ? यी सबै ठाउँमा भर्ना हुने र जागिर खानेहरू भनेकै गरिब, किसान र मजदुरका छोराछोरी हुन् । प्रधानमन्त्री, सेना र पुलिसका प्रमुख, मन्त्री, न्यायाधीशका छोराछोरीले यी कुनै पनि निकायको तल्लो तहमा जागिर खान्नन् । नियालेर हेरेमा सबै देखिन्छ कसका छोराछोरी कहाँ छन् भनेर । यो रक्सी पारेर, मकै पोलेर बेच्नेहरू पनि गरिब किसान, मजदुरहरू नै हुन् ।

तर, अवस्था कस्तो छ भने सेनामा, पुलिसमा, पालिकामा जागिर खाने गरिबका छोराछोरीहरूले नै फुटपाथमा ठेलागाडामा सामान बेच्ने आफ्नैजस्तै दयनीय आर्थिक अवस्था भएका गरिब व्यवसायीको ठेला उल्टाउँछन्, मकै खोस्छन्, रक्सी घोप्ट्याइ दिन्छन् र घैलो फुटाइदिन्छन् । दलाल पुँजीवादले गरिबको हातमा पैसा देख्न चाहन्न, उनीहरूका बालबालिकाहरूले पढेको सहन्न, राम्रो लगाएको, मीठो खाएको रुचाउन्न । औषधोपचार गरेको रचाउन्न । कज्याउन मात्रै चाहन्छ । यही कारण हो दलाल पुँजीवादका अनुयायी मान्छेले बाँच्नका निम्ति गरेको मिहिनेतलाई, संघर्षलाई सुकिला मुकिलाको आवागमनको अवरोध ठान्न पुग्छन् । गरिबविरुद्ध गरिबलाई प्रयोग गरेर शासन चलाउने दलाल पुँजीवादले राजनीतिक, सामाजिक तथा आर्थिक विकास गर्नबाट सबैलाई रोक्ने काम गर्छ । त्यसमा पनि धुवाँको मुस्लोभित्र हराएर ¥याप हान्दै झुम्मिने तथाकथित स्वतन्त्रबाट देशले गति लिन्छ, विकास गर्छ भनेर सोच्नुसम्म पनि मूर्खता हो ।

काठमाडौंमा ठेला घोप्ट्याउँदै मकै लुट्ने र गाउँघरमा रक्सीको घैला फोर्ने घटनाले के कुरा स्पष्ट गर्छ भने समाजवादबिना देशमा कुनै पनि प्रकारको न्याय पाइने छैन, समानता हुने छैन र समृद्ध समाज पनि बन्ने छैन । त्यसकारण न्याय र समानतामा आधारित समृद्ध नेपाल निर्माणको एक मात्र सही बाटो भनेको समाजवादको बाटो हो । अन्त्यमा, सत्तामा वा सत्ताको संरक्षणमा बसेका वामपन्थीहरू गरिबमाथि अत्याचार हुँदा चुँसम्म पनि गर्दैनन् भनेपछि हामीले तिनलाई वामपन्थी मानिदिनुपर्ने केही कारण छ र ? सबैले विचार गर्नुपर्छ र चिन्नुपर्छ को कस्ता छन् भनेर ।