अनि भीम रावललाई निकाल्ने आदेश अलपत्र

‘एक–दुई लाख भोटको कुरा छ, अहिले छाडिदिऊँ…!’ केपी ओलीको ‘नियम’ मा मिल्ने कुरा हो, उहाँका बारेमा भन्नुसम्म भनेर फेरि उहाँकै पार्टीमा रहन खोज्नु ? तर, माथिको संवादमा भने एक दुई लाखको लोभ गर्दै त्यही नाममा कसैलाई तत्कालका निम्ति उन्मुक्ति दिनुपर्ने ‘विवशता’ आइलागेको छ ।

एमाले नेता भीम रावलले होलिवाइनदेखि विदेशीसँगको संदिग्ध सम्बन्धबारे ओलीलाई आरोपित गर्दै, फेरि त्यही पार्टीमा रहन्छु भन्दा पनि अहिलेसम्म ‘एमाले’ कै रूपमा ‘सही–सलामत’ छन् । उनले पत्रकार सम्मेलन गरेकै साँझ च्यासल मुख्यालयमा एउटा प्रेस विज्ञप्ति तयार हुँदै थियो । पार्टीको साधारण सदस्यसमेत नरहने गरी निश्कासन गरिएको व्यहोरासहितको उक्त वक्तव्य जारी गर्नु भन्ने अध्यक्ष ओलीको आदेशबमोजिम । तर, महासचिव शंकर पोखरेलले ‘स्याँ–स्याँ र फ्याँ–फ्याँ’ गर्दै ओलीलाई फोनमा भने, ‘यसलाई अहिले केही नगरौँ ।’ ओलीले ‘किन’ भनी सोधेपछि शंकरको जवाफ थियो, ‘राष्ट्रवादको कुरा गरेको छ, एमाले छोड्दिन पनि भनेको छ । उसका राष्ट्रवादका कुरा सुन्ने पंक्तिले कम्तीमा समानुपातिक भोट हामीलाई हाल्छन् । त्यस्तो भोट झण्डै एक–दुई लाखको हाराहारीमा होला । समानुपातिकको त्यति भोट भनेको प्रतिनिधिसभाका लागि कम्तीमा १ जना र प्रदेशसभाका लागि २–३ जनासम्मका सांसद हुन् । हामीले जानाजान ती चिज किन गुमाउने ? बरु, चुनावपछि कारवाही गरिदिऔँ, टन्टै साफ !’ अनि, ओलीले दिक्क मान्दै भन्नुभयो, ‘लु त लु, त्यसै गर्नुस् !’

यसरी चुनावको मुखमा असन्तुष्ट एमालेहरू त्यसै पनि निस्क्रिय हुने, सामूहिक रूपमा अलग्गिने लहर चलिरहेको बेला कम्तिमा रावलले ‘तथानाम’ भन्दा पनि पार्टीचाहिँ छोड्दिन भन्नुलाई समानुपातिकतिर भोट छ भनेर चित्त बुझाउनुपर्ने स्थितिमा एमाले पुगेछ भन्ने कुरा त यही घटनाले बतायो । यति हुँदा पनि घनश्याम भुसालले झैँ रावलले किन स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिएनन् ? जबकि उनका निम्ति पनि माओवादीले आफूसँग रहेको कुनै न कुनै सीट छोडिदिने भनेकै थियो । एमालेमा चर्चा छ, समस्या अछामकै हो । त्यहाँको जिल्ला कमिटीका अधिकांश रावल पक्षधर । त्यहीँ गएर स्वतन्त्र रूपमा उठ्दा ती सबै अप्ठेरोमा पर्ने भए । न रावलको भाग माग्न जान मिल्ने, न त एमालेलाई जिताऔँ नै भन्न सकिने । यसकारण भन्नुसम्म भनेर ती पार्टीमै बसेका हुन् । अहिले अछामका रावलपक्षीय एमालेहरू ताँती कसेर एकीकृत समाजवादीका उम्मेदवार शेरबहादुर कुँवरको घरदैलोमा देखिन थालेका छन् ।

एमालेमा छाएको अर्को चिन्ता छ, घनश्यामका समानुपातिक भोट कता जालान् ? उम्मेदवारी नपाएपछि पार्टी परित्याग गरेको घोषणासहित घनश्याम रूपन्देही–१ बाट स्वतन्त्र उम्मेदवार भए । सत्ता गठबन्धनको समर्थनमा चुनाव चिह्न ‘त्रिभुज’ सहित मैदानमा छन् । मतदाताले उनकै क्षेत्रमा त त्रिभुजमै मतदान गर्ने भए तर उनले माक्र्सवाद पढाएर देशभरि बनाएका कार्यकर्ता, जो सूर्यका मतदाता थिए, तिनले के गर्लान् ? यस्तो चिन्ताले बालकोटलाई पनि ठूलै तनाव छ । उनी चुनावपछि माओवादी केन्द्रमा जाने सम्भावना छ भनिन्छ । कतिपयले त एकीकृत समाजवादीमा जाने गरी कुरा टुंग्याएको तर माओवादीको समर्थनबिना रूपन्देहीमा नजितिने कारण अहिले माओवादी–माओवादी देखिएको भन्ने गरेका छन् । उनले समानुपातिक मत कि माओवादी केन्द्र कि एकीकृत समाजवादीलाई दिन अपिल गर्दा करिब ५–७ सय मत त्यहाँ छ ।

रावल र भुषालको स्थिति कसरी फरक भयो भने, रावलसँग कम्तीमा अछामका जिल्ला, क्षेत्रीय र नगर कमिटीहरू थिए । तर, रूपन्देहीमा स्थानीय पार्टी कमिटीहरू घनश्यामको विपक्षमै थिए वा विपक्षी बनाइए । त्यसैले घनश्याम एकल सिफारिसमा परेनन्, हुलमुलमा नाम गयो । अछाममा चाहिँ कांग्रेसले समेत भीम रावल नै उम्मेदवार हुनुपर्छ भनेको थियो । घनश्यामको एमाले बहिर्गमनले स्वयं उनी त ठूलो टण्टाबाट मुक्त भए । खतरामा परेका छन्, ठाकुर गैरे । पाल्पा–१ बाट उठेका ठाकुरलाई चुनाव जिताए पनि भोलि घनश्यामकै लाइनमा लाग्ने त हैनन् ? यस्तो प्रश्न एमालेभित्र उठेपछि ‘ठाकुरको जिम्मा म लिन्छु’ भन्दै ताप्लेजुङबाट योगेश भट्टराईले शीतल निवासलाई फोन गरेको चर्चा च्यासलमा सुनिन्छ ।

घनश्यामले शुरुदेखि ‘जनताको बहुदलीय जनवाद गलत हो’ भन्दै रहे । ०५४ को विभाजनमा मालेतिर जाँदा जबजलाई नबोकौँ भन्ने मत उनको पनि थियो । तर, वामदेवको जिद्धिले त्यस्तो भएन । ०५८ को एकतामा सीपी यही कारण सामेल भएनन् । तर, घनश्यामले सीपीलाई साथ दिने हिम्मत पनि गरेनन् । उनकै समूहका टंक कार्की, कोमल भट्टराई, दामोदर उपाध्याय, मुकेश चालिसेहरू पनि यही लाइनका हुन् । बरु, ०५८ पछि हरि रोकाहरू कहिले स्वतन्त्र, कहिले माओवादी हुँदै चलिरहे, एमालेचाहिँ भएनन् । घनश्याम एमालेमै रहे ।

रावलका रमिता

एमालेकै कतिपय नेताहरू भन्दैछन्, रावलले गलत बोलेनन् । उनले पत्रकार सम्मेलनमा जारी गरेको प्रेस विज्ञप्तिलाई मात्रै एउटा पर्चाका रूपमा बाँड्ने हो भने एमाले के हो भनेर मान्छेले छर्लङ्ग बुझ्नेखालको छ । उनै एकनाथ ढकाल अहिले एमालेको समानुपातिकतर्फ एक नम्बरमा छन्, जो ‘होली वाइन’ को नाममा सर्वाधिक बद्नाम पात्र हुन् । नेपाल र विश्वका क्रिश्चियन समुदायले समेत दुत्कारेको, तर क्रिश्चियन धर्मको प्रचारकै नाममा ओली सरकारको पालामा राज्यकोषबाट चार करोड खर्च गर्दै काठमाडौंमा एसिया प्यासिफिक सम्मेलनको आयोजना गरियो । उक्त कार्यक्रम एकनाथ ढकालको युनिभर्सल पिस फेडरेशनले आयोजना गरेको थियो । त्यहाँ ओली जानुमात्रै भएन, तीन रात सोल्टी होटलमा बास नै बस्नुभयो । ०७६ सालको मंसिर १४ देखि १६ गतेसम्म आयोजित उक्त कार्यक्रमको अन्तिम दिन विवादास्पद कोरियाली नागरिक प्युङ मनले ‘प्रभुको प्रसाद’ भन्दै होली वाइन वितरण गरेकी थिइन् ।

यससँगै रावलले ओलीको ‘बुँख्याचा राष्ट्रवाद’ को कुरा पनि जमेर उठाए । ओलीकै सक्रियतामा भएको महाकाली सन्धि र त्यो सन्धिको पृष्ठभूमि केलाउँदै पार्टीको दबाबमा चुच्चे नक्सा बनाएको तर त्यसलाई आफैँले पछि ढाकछोप गरेकोजस्ता कुरा निकाले । यसो त, स्वयं भीम रावल अस्थिरताको पर्याय हुन् । छैठौं राष्ट्रिय सम्मेलनबाट अनेरास्ववियुको उपाध्यक्ष भए । विश्व कम्युनिष्ट आन्दोलन र विश्व परिदृश्यमा आधारित भएर नेपालमा उति धेरै चर्चा नहुँदा भीमले तयार पारेको एउटा थेसिस त्यस्तो थियो । ‘जाने बुझेको’ मान्छेका रूपमा उनलाई लिन थालियो । त्यही ‘राप–ताप’ का साथ संयुक्त राष्ट्रसंघमा जागिर पाए । ०४६ को परिवर्तनपछि गठित अन्तरिम सरकारमा झलनाथ खनाल कृषि मन्त्री हुनुभयो । भीमले आफूलाई आगामी चुनावमा टिकट दिने भए स्वकीय सचिवका रूपमा काम गर्ने भने । र, झलनाथले त्यही कुरा पत्याएर स्वकीय सचिव बनाउँदै ०४८ को निर्वाचनमा अछामबाट टिकट दिनुभयो । ०५१ मा गठित मनमोहन अधिकारी नेतृत्वको सरकारमा भीम पर्यटन राज्यमन्त्री भएदेखि उनको खुट्टा भुइँमा परेन, ‘माथिको माथि’ नै ।

अवसरका निम्ति कतिसम्म गर्ने भने, आठौं महाधिवेशनमा उपाध्यक्षसँगै पार्टीको केन्द्रीय सदस्यसम्म हारे । त्यही झोँकमा केन्द्रीय सदस्यको शपथ लिएनन् । ‘अखण्ड सुदूरपश्चिम’ का नाममा अलग्गै पार्टी खोल्ने घुर्की लगाउन थाले । फेरि माधव नेपाल प्रधानमन्त्री भएपछि गृहमन्त्री बन्ने कुरा भयो । तर, पार्टीमा नलिएको केन्द्रीय सदस्यको शपथको कुरा उठ्यो । हत्तपत्त केन्द्रीय सदस्यको शपथ लिँदै मन्त्री हुन गए ।

अहिले माधव नेपाललाई किनारा लगाउन सकियो भने ओलीपछि आफू अगाडि आउँछु भन्ने सोचेर अन्तिममा साथ छोडे । तर, सोचेजस्तो भएन । एक एमाले नेता भन्छन्, भीम रावलको यात्रा ढिलोचाँडो माधव नेपालसँगै हुने हो । किनभने, माधव उनीसँग प्रभावित पनि हुनुहुन्छ । प्रत्येक कुराको मसिनो–मसिनो अभिलेख राख्ने र चाहिएको बेला फुत्त निकाल्नसक्ने रावलको क्षमताको फ्यान हुनुहुन्छ । त्यसमाथि यतिसम्म ‘कटु वचन’ लगाइसकेपछि चुनाव उपरान्त रावल ओलीसँग नटिक्के पक्कापक्की नै छ ।