नेपाल–भारत दोस्तीमा एउटा ठूलो दाग

मेरो गृह प्रदेश भारतको उडिसास्थित केआइआइटी युनिभर्सिटीमा अध्ययनरत छात्रा प्रकृति लम्सालको मृत्युले दुई मुलुकबिचको कूटनीतिक सम्बन्धमै असर पर्ने गरी राजनीतिक लफडा सिर्जना निम्त्याएको छ । घटना भएलगत्तै विश्वविद्यालयले नेपाली विद्यार्थीलाई निकाल्ने निर्णयका कारण नेपालमा उत्तेजना फैलिएको छ । घटनालाई लिएर स्वयं नेपाली प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली सत्यतथ्य जान्न अग्रसर भएको पाइयो । 

नरेन्द्र मोदीको भारतीय सरकार र नेपाल सरकारबिच सम्बन्ध त्यसै पनि घनिष्ट हुन नसकिरहेको बेला उत्पन्न यो घटनाले समस्या थपेको छ । जुन राज्यमा यो घटना भयो, त्यहाँको सरकार पनि भाजपाकै हो । 

बि. टेक कम्प्युटर साइन्सतर्फ तेश्रो वर्षमा अध्ययनरत २१ वर्षीया छात्रा प्रकृति लम्साल आफ्नै कोठामा झुण्डिएको अवस्थामा फेला परेकी थिइन् । उनलाई आत्महत्या गर्न प्रोत्साहित गर्ने छात्र मेकानिकल इञ्जिनियरिङ विषयमा अध्ययनरत नेपालसित सीमा जोडिएको भारतीय राज्य उत्तरप्रदेशका हुन् । घटना  त्यसबेला थप पेचिलो बन्यो, जब ती विद्यार्थी उत्तरप्रदेश राज्यको सत्तारुढ दल भाजपाका नेताको छोरा भएको कुरा बाहिर आयो । नेपाली विद्यार्थीले मृतकको शव, उनले प्रयोग गर्ने मोबाइल र ल्यापटप  आफूहरुलाई बुझाउन माग गरेपछि कलेज परिसरमा तनाव सिर्जना भयो । उता घटनाको छानबिन गर्न सहज् होस् भनेर प्रहरीले छात्राको कोठा ‘सिल’ गरिसकेको थियो । पोष्टमार्टमका निम्ति शव फोरेन्सिक एक्स्पर्टकोमा पठाइसकिएको थियो । मोबाइल र ल्यापटपबाट धेरै प्रमाण जुट्ने भएकाले ती सामग्री पनि प्रहरीले कब्जा गरेकै थियो । लगत्तै प्रहरीले छात्राको ‘प्रेमी’ लाई हिरासतमा लियो र सोधपुछ थाल्यो ।

तर नेपाली विद्यार्थीहरुको माग थियो– आफूहरुमाथि लगातार दुव्र्यवहार गर्दै आइरहेका होस्टेल वार्डेनलाई निलम्बन गरियोस् । उनीहरुको आरोप रह्यो– मृतकले आफूमाथि शारीरिक र मानसिक टर्चर भइरहेको भनी पटक–पटक सूचना दिँदा पनि वार्डेन र कलेज प्रशासन मूकदर्शक बनिरहे । यसबीच अडियो टेप भाइरल भयो, जसमा आरोपित छात्रले दुव्र्यवहार र अपमानजनक शब्द प्रयोग गर्ने गरेको प्रष्ट सुन्न सकिन्थ्यो । उनले मृतक छात्रा मात्र होइन, उनकी आमालाई समेत अश्लील गाली गरेको पाइयो । मृतकका पिता सुनिल लम्सालका अनुसार आरोपित व्यक्तिले छोरीलाई निरन्तर भावनात्मक ब्ल्याकमेलिङ गर्दै आएका थिए । कलेजका कर्मचारी र सुरक्षागार्डले नेपाली छात्राहरुमाथि कुटपिट गरेको भिडियो नै सार्वजनिक भयो, यसबाट स्थिति झन् तनावपूर्ण बन्यो ।

घटनाले उग्ररुप लिनुमा कलेज प्रशासनले नरम व्यवहार नदेखाउनु र प्रहरीले तत्काल स्थितिलाई नियन्त्रणमा लिन नसक्नु पनि कारण थियो । नेपाली विद्यार्थीलाई कलेज छाड्ने आदेशले क्रोध बढायो । काठमाडौंलगायत सम्पूर्ण नेपाललाई ततायो । यता, भारत सरकार लज्जित बनेर मुख्यमन्त्रीलाई कारवाही गर्न अघि सर्‍यो ।

यो घटनाका कारण नेपाल र भारतीयमाझ निकै शाख कमाएको केआइआइटी कलेज बर्बाद हुने स्थितिमा पुगेको छ । यो दक्षिण एशियामै कहलिएको कलेज हो । यसले पोखरा विश्वविद्यालयसँग समेत सम्झौता (एमओयु) गरेको छ । कलेजका ४० हजार विद्यार्थीमध्ये १ हजारभन्दा बढी नेपाली छन् । नेपाली विद्यार्थीले केआइआइटी कलेजलाई मन पराउनुको कारण यहाँ गुणस्तरको पढाइ हुनु र शुल्क चित्तबुझ्दो हुनु पनि हो ।

यहाँको पढाइपश्चात नोकरी पाउन सजिलो छ, दुवै देशका जनताको संस्कृति मिलेकाले पनि नेपालीहरुले अन्यत्रभन्दा यहाँ सहज महसुस गर्ने गर्दथे । विद्यार्थीबाहेक पनि हिन्दू नेपालीहरु यहींको भुवनेश्वर, जगन्नाथ पुरीमा आउने जाने गरिराख्छन् । नेपालीहरुका लागि यो धार्मिक पर्यटनको केन्द्र पनि हो । तर, यो घटनाले यहाँको धार्मिक पर्यटनलाई समेत नराम्रो असर पारिसकेको छ । मृतकले आफूमाथि भैरहेको उत्पीडनलाई लिएर ५ हप्ताअगाडि नै कलेज प्रशासनमा निवेदन दिँदा पनि वास्ता नगरी बसेका वरिष्ठ प्रशासकलाई निलम्बन गरिसकिएको छ । दोषी छात्रविरुद्ध आपराधिक मुद्दा दायर भइसकेको छ । उनलाई १४ दिन हिरासतमा राखी छानबिन अघि बढाउने निर्णय भएको छ । दुइटा मुद्दा दायर गरिएको छ ।  

उडिसाको विधानसभामा विपक्षी बिजु जनता दलले सत्तारुढ दलमाथि कानून फितलो पार्दै लगेको आरोप लगाएको छ । बिजेपी सांसद टंकधर त्रिपाठीले जवाफी प्रहार गर्दै बिजु जनता दलले केआईआईटीका संस्थापक, सत्तारुढ दलका पूर्व सांसदलाई बढावा दिएको आरोप लगाएका छन् । केआईआईटीका संस्थापक श्री अच्युत्य सामन्त बिजु जनता दलका सांसद हुन् ।