भन्ने बेलामा युवा, बन्ने बेलामा बूढा

‘जताततै एउटै रोग– नबितुञ्जेलसम्म नमेटिने सत्ताको भोक’ भन्ने मान्यता स्थापित गर्न नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एमाले), नेपाली कांग्रेस, नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) र राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीको नेतृत्व अझै पनि लागि परेकै देखिन्छ । एकातिर सर्वसाधारणमा दल र तिनका नेताप्रति वितृष्णा बढ्दो छ भने अर्कोतर्फ देश विकासले गति लिन नसकेको अवस्था छ । 

२०४६ सालको ऐतिहासिक जनआन्दोलनपश्चात् केन्द्रीय राजनीतिमा एकाएक देखिएका शेरबहादुर देउवाले वि.सं. २०४९ देखि २०५१ सालसम्म गिरिजाप्रसाद कोइरालाको नेतृत्वमा गृहमन्त्रीको जिम्मेवारी निभाए । मनमोहन अधिकारी नेतृत्वको पहिलो कम्युनिष्ट सरकार ढलेपछि वि.सं. २०५२ सालमा उनै देउवा पहिलो पटक प्रधानमन्त्री भए । दरबार हत्याकाण्डपछि दोस्रो पटक प्रधानमन्त्री बन्न पुगे । २०५९ सालमा उनैले माओवादी समस्या समाधानका निम्ति भन्दै आपतकाल घोषणा गरे । तेस्रो पटक २०६१ सालमा र चौथो पटक २०७४ सालमा पटक पटक प्रधानमन्त्री भएका देउवाले पाँचौँ पटक २०७८ सालमा सर्वोच्च अदालतको आदेशबमोजिम पुनः सत्ता चलाए । ज्योतिषीको हवाला दिँदैं केपी ओलीसँग पोहोर असार १७ को ७ बुँदे सम्झौताबमोजिम अर्को असारमा छैंटौँ पटक प्रधानमन्त्री बन्ने तयारीमै थिए । यसैबीच, जेनजी आन्दोलनले उनको सत्तारोहणलाई धक्का लगाएको छ । हाल ८२ वर्षका देउवाले सत्ताकै निम्ति गिरिजाप्रसाद कोइरालासँग ०५९ सालमा विद्रोह गरी नेपाली कांग्रेस (प्रजातान्त्रिक) गठन गरेका थिए । ०७३ सालमा सुशील कोइरालाको निधनपछि कांग्रेसको नेतृत्वमा आएका देउवा अहिलेसम्म कायमै छन् । दोस्रो पुस्तालाई नेतृत्व सुम्पने छेकछन्द देखाएका छैनन् । जबकि उनले सत्ता र पार्टीमा चलखेल गर्दाको सक्रिय समयलाई ख्याल गर्ने हो भने दुई पुस्ताले भोटो फटाउने बेला भइसकेको छ ।

वामपन्थी दलहरूमध्ये सबैभन्दा ठूलो एमालेको वर्तमान नेतृत्वले पनि गजबकै काम गरेको छ । ओलीलाई जेनजी आन्दोलनले सत्ताच्युत गरे पनि पार्टी नेतृत्वबाट हटाउन भने नसक्ने नै देखिएको छ । विदेशी षड्यन्त्रले आफूलाई हटाएको भन्दै आन्दोलनमा जाने तयारी चल्दैछ । २००९ सालमा जन्मेका ओलीले १४ वर्ष झापा आन्दोलनका कारण जेल बसेर २०४४ सालमा छुटकारा पाएका थिए । ०४९ सालमा पार्टी केन्द्रीय कमिटी सदस्य बनेका उनले झापाबाट ०५१ मा सांसद निर्वाचित भए यता मनमोहन अधिकारीको गृहमन्त्री हुँदै २०७२ र २०७४ सालमा प्रधानमन्त्री खाइसकेका छन् । पुनः प्रधानमन्त्री हुने अवसर पाएका उनमा देखिएको चरम व्यक्तिवादी चरित्र र नेतृत्व कब्जा गर्ने व्यवहारका कारण कम्युनिष्टहरु पुनः विभाजित हुन पुगेका छन् । ओली २९ वर्षदेखि लगातार सत्तामा छन् । 

एकै जना मान्छे त्यसरी लगातार सत्तामा टाँसिइरहँदा बाजेदेखि नातीको पालोसम्म हडप हुन्छ । यसो हुँदा युवा पुस्ताले कहिले र कसरी सक्रिय राजनीतिक जीवन बिताउने भन्ने स्वभाविक प्रश्न उठ्ने गरेको छ । आफैं आजन्म पद ओगट्ने र म झोले हुँ भन्दै लेख्न पनि लगाउने  कुराले राम्रो सन्देश दिएको छैन । 

शंकर पोखरेलसमेत लगातार नेतृत्वमा भए पनि कार्यकर्ता र जनतासँग घुलमिल हुनसक्ने बानीव्यहोराको कमी छ । महेश बस्नेत दादा नै भए पनि दुई चार जनालाई जतिखेर पनि वरपर लिएर हिँड्न सक्ने नेताका रूपमा लिइन्छ । एकीकृत समाजवादीका नेता राजेन्द्र पाण्डे होटलमा भाँडा माझ्ने मजदुर हुन् वा कालिमाटीमा तरकारी लोड अनलोड गर्ने भरियाहरू– सबैसँग हात मिलाउँदै हिँड्छन् । त्यसैले त उनलाई धादिङ्गेहरूले भोट हाल्दै आएका छन् । माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड पनि आजन्म पदभोगी हुन् । बन्न नपाउँदै पुरानै पाराको भन्न थालिएको रवि लामिछानेको घण्टीको अवस्था झन् नाजुक छ । 

हुँदाहुँदा जेनजी आन्दोलनले स्थापित गरेका, नाम चलेका र स्वतन्त्र भनिएका व्यक्तिहरूको उमेर पनि बूढाखाडाकै छ । दलहरूलाई किनारमा राखेर चुनाव गराउने सुशीला कार्कीको उमेरले सात दशक नाघेको छ भने एकादुई बाहेक अन्य सबै जेन एक्स र सोभन्दा पुरानै पुस्ताका मन्त्री छन् । जिम्मेवारी नपाउँदाको लोकप्रियता र व्यवहारिक कसीमा घोटेपछि पाइने समर्थनको अन्तर बुझ्ने अवसर यो निर्दलीय सरकारका कामकाजले दिने नै छ । 

(जनआस्था साप्ताहिकको असाेज ८ गते बुधबारको अंकमा प्रकाशित)