हिरासतमा बेचनको प्राण झण्डै हिरिक्क

रवि लामिछानेलाई ०८४ को चुनाव जित्नदेखि श्याम ज्ञवालीलाई अहिल्यै आइजी बन्नसम्म सहज हुने गरी बनाइएको एउटा कोरा–काल्पनिक (हाइपोथेटिकल) योजना थियो, बेचन झा पक्राउ प्रकरण । 

बेचनलाई समातेर ल्याउने कुरामा न प्रचण्ड, न ओली, दुबैको हात छैन । प्रहरीभित्र हावी हुन चाहेको एउटा समूहले प्रहरी प्रमुखसमेतलाई गुमराहमा राखेर यो काम पत्ते गरेको थियो । उनलाई समातेर ल्याउन कसले भारतसँग समन्वय गर्‍यो ? जिबी राईतिर ध्यान केन्द्रित गर्न छाडेर किन अकस्मात बेचनलाई ल्याइयो ? यी कुरामा सबैको चासो छ ।

भनिन्छ, प्रहरीको केन्द्रीय कार्यदल (विशेष ब्यूरो) का डिआइजी डा.मनोज केसी आफैं यसमा सक्रिय भए । उनलाई अह्राउने काम भने सिआइबीका एआइजी श्याम ज्ञवालीले गरे । किनभने, बेचनलाई ल्याएर, जबरजस्ती भए पनि बयान गराई, त्यसमा आइजीलाई पोल्ने र त्यही बहानामा अमेरिकाबाट आउँदा आउँदै एयरपोर्टबाटै उठाउने अनि आफू आइजी बन्ने डिजाइनमा श्याम थिए ।

त्यसप्रकार दिल्लीकै प्रहरीले बेचनलाई कञ्चनपुरको गड्डाचौकी नाकामा ल्याइदियो । सीधै प्रहरीलाई बुझाउँदा शेरबहादुर देउवाले शंका गर्छन् भनेर सशस्त्रको जिम्मा लगाइयो । यो कुरामा पनि सशस्त्रका आइजी राजु अर्याल बेखबर रहे । एआइजी नारायणदत्त पौडेललाई भनेर उनीमार्फत सुदूरपश्चिमका डिआइजी दिपक अधिकारीलाई बेचनको जिम्मा लगाउने काम भयो । दिपकले डिएसपी रामेश्वर श्रेष्ठलाई पठाए । उनले मुग्लिङ पुर्‍याएर नेपाल प्रहरीको जिम्मा लगाए । यसरी सशस्त्रले मान्छे समातेर ल्याउँछ भने बेचनजस्ता थुप्रै मान्छे समात्नुपर्ने छ । तिनलाई पनि समातिदिए हुने नि, तर निश्चित उद्देश्यका निम्ति बेचन प्रकरणमा त्यस्तो काम हुन गयो । 

श्यामलालहरू प्रचण्डको सत्ता टिक्छ भन्नेमा पूरापूर विश्वस्त थिए । त्यसैले १८ गतेभित्र प्रहरीका आइजीलाई ‘भित्र हालेपछि’ र श्यामले आइजीको फुली भिरेलगत्तै अर्को उपायबाट सशस्त्रका राजुलाई पनि हटाउनेसम्मका डिजाइन थियो । त्यसअनुसार, प्रहरीमा चैत ४ गतेसम्म श्यामले चलाउने, उनी ३० वर्षे सेवा अवधी लागेर ५ गते घर जानुअघि सीधै डा.मनोजलाई आइजीको चार्ज बुझाउने र मनोजले २०८४ को चैत १७ गतेसम्म चलाउने हिसाव निकालियो । किनभने, ०३२ साल साउन २८ को जन्ममिति भएका उनलाई उमेरले पनि साथ दिन्थ्यो ।

उनी ०८४ सालमा ५२ वर्षका हुन्थे । चैतमा घर जानुअघि नै मंसिरतिर निर्वाचन हुन्थ्यो र त्यो निर्वाचन रविका निम्ति अनुकूलको होला भन्ने योजना थियो । डा.मनोजका व्याची वा प्रतिस्पर्धीहरू दानबहादुर कार्की अहिल्यै (साउन १५ बाट) ५२ का हुन्छन्, दिनेश आचार्य असार १३ मै ५३ का भइसके । गुप्तचरबाट आएको टोलीमध्ये सिद्धिविक्रम शाह माघ ७ गते ५३ का हुन्छन् । सुशील राठौर असार १९ बाट ५३ लागिसके । यस्तो हुँदा सीधै भूपेन्द्र खत्री, सोमेन्द्र राठौरहरूको टोलीबाट आइजी हुन्थे । उनीहरूमध्ये पनि भूपेन्द्र पुस २० मा ५० र सोमेन्द्र कात्तिक ३ मा ५१ का हुन्छन् । 

यस्तो कोरा–काल्पनिक योजनाका साथ केही प्रहरी अगाडि बढ्दा पक्राउ गरिएका बेचन झाको ज्यानमाथि नै जोखिम उत्पन्न भयो । कुनै पनि व्यक्तिलाई पक्राउ गरी आफ्नो जिम्मामा ल्याइसकेपछि उसको शारीरिक अवस्था, खानपान, बसाइको जिम्मा पनि प्रहरीले लिनुपर्छ, यो विश्वव्यापी मानवअधिकारभित्र पर्ने कुरा हो । तर, सुगर र प्रेसरका पुरानो बिरामी बेचनलाई न बेलामा खान दिइयो, न त बस्न र सुत्न नै । ‘आइजीको नाम भन’ भन्नेबाहेक अर्को कुरै नगर्दा उनका रोग, समय समयमा केही न केही चपाइरहनुपर्ने, विभिन्न किसिमका औषधी समयमै खानुपर्ने रुटिन बिथोलिएर ज्यान नै जोखिममा परेको थियो । तर, बेचनले कसैको स्वार्थमा अरुलाई फसाउन नभएको कुरा बोल्न चाहेनन् । अझै पनि त्यस्तो बयान दिएका छैनन् ।

(साभार:जनआस्था साप्ताहिकबाट)