प्रधानमन्त्रीज्यू,फेरि विशेषदूत नियुक्त गर्ने कि ?

त्यसपछि नेता नेपालले भारतीय पक्षलाई कसले र कसरी खबर गर्ने भन्ने चासो राख्नुभयो । नेपालको चासो भुईंमा नझर्दै प्रधानमन्त्रीले भारतीय समकक्षीलाई आफूले फोनबाट जानकारी गराउने वा परराष्ट्र मन्त्रालयबाट औपचारिक पत्र पठाउनेमध्ये एक माध्यम अपनाउने बताउनुभयो । त्यसपछि नेपालको तयारी शुरु भयो। झट्पट् आवश्यक कागजपत्र र दस्तावेज पनि संकलन गरियो । तर,त्यसदेखि यता छ महिना बितिसक्दा पनि आजका दिनसम्म प्रधानमन्त्रीले वहाँलाई सोबारे दोहोर्याएर केही भन्नुभएको छैन । त्यो विषय त्यत्तिकै तुहिएको अवस्था छ ।

पहिले प्रधानमन्त्री किन आफैं अग्रसर भएर नेपाललाई विशेष दूत बन्न बोलाउनुभयो ? अनि पछि किन आफैं चुप लाग्नुभयो, कसैले केही भेउ पाएनन् । वहाँले के सोचेर एकाएक निर्णय परिवर्तन गर्नुभयो, त्यो पनि कसैले थाहा पाएनन् । हुनसक्छ, प्रधानमन्त्रीलाई समस्या समाधान गर्ने उद्देश्यले विशेष दूत पठाऔं भन्ने मनमा लाग्यो । फेरि पछि त्यसो गर्दा कतै भारतले असहज महसुस गर्ने पो हो कि भन्ने ठहर भयो । त्यसैले उक्त विषय उठान हुँदानहुँदै तुहिन पुग्यो । त्यसपछिको नेकपा सचिवालय बैठकमा विशेष दूतको प्रसङ्ग उठेपछि सो विषय बाहिर आएको हो ।

अहिले सोही अतिक्रमित क्षेत्रमा निर्माणाधीन सडकको उद्घाटन गरेको समाचारले भारत बिरोधी प्रदर्शन पुनः शुरु भएको छ । संसदमा पनि सबैले आवाज उठाएका छन् । आजै दिउँसो परराष्ट्र मन्त्रालयले भारतीय राजदूत विनयमोहन क्वात्रालाई बोलाएर सीमा मिचिएको र सडक निर्माण गरिएकोबारे नेपाल सरकारको तर्फबाट डिप्लोम्याटिक नोट बुझाएको छ ।

पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड दोस्रोचोटी प्रधानमन्त्री हुँदा दुईजना उपप्रधानमन्त्रीलाई उत्तर र दक्षिणका छिमेकी राष्ट्रमा विशेष दूत बनाएर पठाइएको थियो । विमलेन्द्र निधीलाई भारत र कृष्णबहादुर महरालाई चीनमा ।

नेपालको राजनीतिक इतिहासमा पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड दोस्रोचोटी प्रधानमन्त्री हुँदा दुईजना उपप्रधानमन्त्रीलाई उत्तर र दक्षिणका छिमेकी राष्ट्रमा विशेष दूत बनाएर पठाइएको थियो । विमलेन्द्र निधीलाई भारत र कृष्णबहादुर महरालाई चीनमा । तर ती दूतलाई कुनै विशेष योजना र विषयमा वार्ता वा छलफल गर्ने जिम्मेवारी भने थिएन ।

उता भारतले चाँहि नेपालको संविधान जारी गर्ने अघिल्लो दिन तत्कालीन विदेश सचिव तथा हालका विदेशमन्त्री एस. जयशंकरलाई विशेष दूत बनाएर पठाएको थियो । उनको कार्यभार संविधान जारी नगर्ने वातावरण बनाउन नेपालका नेताहरूलाई मनाउनु थियो । तर, त्यो सफल हुनसकेन । २०६३ बैशाखमा जनआन्दोलन उत्कर्षमा पुगेको बखत करण सिंहलाई राजा र दलहरूबीच सहमति गराउन भारतीय प्रधानमन्त्री मनमोहन सिंहले औपचारिक दूत बनाएर पठाएका थिए । त्यो पनि सफल भएन ।

उता चीनसँगको सम्बन्ध सुधार गर्न राष्ट्रपति रिचर्ड निक्सनले सन् १९७१ मा हेनरी किसिञ्जरलाई विशेष दूतको रूपमा चीन पठाएका थिए । त्यसपछि चीन र अमेरिकाको सम्बन्ध सुधृएको हो ।

२०६३ बैशाखमा जनआन्दोलन उत्कर्षमा पुगेको बखत करण सिंहलाई राजा र दलहरूबीच सहमति गराउन भारतीय प्रधानमन्त्री मनमोहन सिंहले औपचारिक दूत बनाएर पठाएका थिए ।