प्रचण्डलाई जिल्याएर ओली-देउवालाई जे ले जिताउँदैछ
नेपालको आन्तरिक राजनीतिमा लामो समयदेखि भारतीय चासो र हस्तक्षेप रहँदै आएको छ । कुनै समय भारतीय प्रतिनिधिलाई क्याबिनेट बैठकमा सिधै सामेल गराउने तहको हस्तक्षेप स्वीकार गर्दै आएको नेपाली राजनीतिका निर्णायक मोडहरुमा अहिले पनि उसको भूमिकालाई जोडेर चर्चा हुने गर्छ । सत्ता परिवर्तनको पछिल्लो शृंखलामा पनि भारतको हात हुनसक्ने आशंका र अनुमान भैरहेको छ ।
इतिहासलाई फर्किएर हेर्दा नेपालको आन्तरिक मामिलामा भारतले जहिल्यै दोहोरो भूमिका खेल्दै आएको पाइन्छ । एउटा उदाहरण- १० वर्षे जनयुद्धकालमा प्रचण्डलगायत माओवादीका शीर्ष नेताहरु अधिकांश समय भारतमै बसे । टाउकाको मूल्य तोकिएका माओवादी नेताहरुलाई सुरक्षा दिएको भारतीय संस्थापनले यता सरकारलाई पनि ढाडस दिइरहन्थ्यो । अर्को, २०६२/६३ को जनान्दोलनका बेला भारतीय सेनाले खुलेरै राजाका पक्षमा आवश्यक सबै सहयोग गर्ने विश्वास पनि दिलाए । तर, विदेश मन्त्रालय भने शान्ति सम्झौतामार्फत माओवादीलाई मूलधारको राजनीतिमा अवतरण गराउने र लोकतन्त्र बहालीका लागि चलेको आन्दोलन सफल बनाउने पक्षमा उभियो । नेपालको कर्मचारी संयन्त्रदेखि नेताको ओछ्यानसम्म पहुँच राख्ने गुप्तचरी संस्था 'रअ' पनि राजाकै निरन्तरताको पक्षमा थियो । तर, विदेश मन्त्रालयको चाहनाअनुसार यहाँको राजनीति अघि बढ्यो ।
जानकारहरु भन्छन् - नेपालको सन्दर्भमा भारतका यी तीनथरी शक्ति बेलाबेला यसरी परस्पर बाझिने गरेका छन् । सत्ता उलटफेरको पछिलो घटनामा पनि यस्तै देखिएको बताइन्छ । विभिन्न स्रोतहरुले दाबी गरेअनुसार भारतको विदेश मन्त्रालय कांग्रेस-माओवादी गठबन्धनको पक्षमा थियो । प्रधानमन्त्री प्रचण्डको दिल्ली भ्रमणका क्रममा त्यहाँका सुरक्षा सल्लाहकार अजित डोभालले 'ओलीलाई बाहिर राखेर अर्को गठबन्धन बनाउन' सल्लाह दिएको भनिन्छ । तर, माओवादीप्रति अनुदार रहँदै आएको त्यहाँको सेना र 'रअ' भने कांग्रेस र एमाले मिल्नुपर्ने पक्षमा रहेको बताइन्छ ।
भूराजनीतिक जटिलतामा रहेको मुलुकमा शक्ति राष्ट्रहरु यसरी घुस्छन् नै, तर निर्णायक फ्याक्टर चैँ राजनीतिक दलहरु नै हुन्/हुनुपर्छ । पछिल्लो राजनीतिक घटनाक्रममा पनि आन्तरिक शक्ति संघर्ष नै मुख्य कारण हो । कांग्रेस र एमालेलाई पालैपालो घुमाएर प्रधानमन्त्रीमा टिकिरहन सकिने अति आत्मविश्वासमा रहेका प्रचण्डले हाकाहाकी 'म्याजिक नम्बर' भनेकोमा एमालेहरु इरिट्रेट भैरहेका थिए । त्यसैबीच भारतबाट फर्केपछि एयरपोर्टमै उहाँले 'आफू पाँचै वर्ष प्रधानमन्त्री हुने' घोषणा गरिदिनुभयो । यसले प्रधानमन्त्रीको पर्खाइमा रहेका एमाले अध्यक्ष केपी ओलीलाई चस्का पस्ने नै भयो । दक्षिणको अति भरोशा गर्ने कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवालाई पनि 'भारत गएर के मिलाएर आए' भन्ने पर्यो ।
यसैबीच नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरणका फरार अभियुक्त बेचन झा पक्राउ परे । बूढानिलकन्ठ र बालकोट दुबैतिर पहुँच राख्ने र क्याबिनेटको निर्णयसमेत उल्ट्याउन सक्ने भनिएका उनको पक्राउले राजनीति तरंगित हुन्थ्यो नै,भयो । बेचन समातिएको भोलिपल्टै असार १५ गते कांग्रेसका शीर्ष नेताहरुको दौडादौड चल्न थाल्यो । पत्नी आरजुलाई लिएर शेरबहादुर एकाएक केपी ओलीकहाँ पुग्नुभयो । त्यसपछि सत्ता फेरबदलको सुषुप्त खेलले थप तीब्रता पाएको दाबी धेरैले गरिरहेका छन् । संसदमा समेत यो विषयले महत्वका साथ चर्चा पाइरहेको छ ।
नेपालको कर्मचारीतन्त्रले अहिले पनि उहाँलाई भन्दा देउवा र ओलीलाई विश्वास गर्छ । सरकारका गोप्य सूचनाहरु सचिव,सहसचिवहरुले सजिलै बुढानिलकण्ठ र बालकोट पुर्याईदिन्छन् । जबकि त्यही तहमा प्रचण्ड र माओवादीका नेताहरुलाई उनीहरुले कुरा खोल्दैनन् ।
तर, प्रश्न उठ्छ- यतिबेलै भारतले बेचनलाई समातेर किन बुझायो ? स्मरणीय तथ्य के छ भने- यसअघि उनलाई पक्राउ गरेर नेपाल ल्याउँदै गर्दा हाजिपुर पुगेपछि 'रअ'का मान्छेले फोन गरेसँगै फेरि फर्काएर दिल्ली लगिएको थियो । यसकारण पनि शंकास्पद छ कि नेपालबाट भागेर भारत पुगेका अभियुक्तलाई यहीँबाट नेपाल प्रहरीको सिआइबी वा विशेष ब्यूरोको टोली उता गएर ल्याउने चलन रहँदै आएको छ । तर, बेचनको हकमा उनलाई भारतीय प्रहरीले समातेर कन्चनपुरको महेन्द्रनगरस्थित गड्डाचौकी नाकामा तैनाथ सशस्त्र प्रहरी प्रमुख डिएसपी रामेश्वर श्रेष्ठलाई बुझाइदियो । भोलिपल्ट काठमाडौँबाट नेपाल प्रहरीको टोली पठाएर गल्छी नजिकै हस्तान्तरण गरियो । अझै शंकास्पद कुरा चैं,सिंहदरबार प्रहरीको हिरासतमा रहेका बेचनको अझै बयान लिइएको छैन । म्याद थप गर्दै थुनामा राख्ने काममात्र भैरहेको छ ।
एकातिर 'म्याजिकल नम्बर' देखाएर प्रधानमन्त्रीले राजनीतिक रुपमा तर्साउने, अर्कोतिर गृहमन्त्री रवि लामिछानेको बारम्बारको फाइल खोल्ने धम्की । पहिलो र दोस्रो पार्टी भएर पनि यसरी तर्सिएर बस्नुपरेको पीडाले कांग्रेस र एमालेलाई जबर्जस्ति एक ठाउँमा उभिन बाध्य बनाएको ठान्नेहरु धेरै छन् । 'पटक-पटक गठबन्धन फेरेकोमा कांग्रेस रिसाएकै थियो,एमालेले शुरुमै मन्त्रीहरुको कमजोर टिम पठाएर सरकार र प्रधानमन्त्रीमाथि विश्वास नरहेको सन्देश दिएकै हो', माओवादी स्रोत भन्छ, 'तर, प्रधानमन्त्रीले यी सबै घटनालाई सामान्य रुपमा बुझ्नुभयो ।'
भनिन्छ- पार्टीभित्रको असन्तुष्टिलाई उचित समयमा व्यवस्थापन गर्न नसक्नु पनि प्रचण्डलाई सत्ताबाट हटाउने कारण बन्यो । आफू निकटलाई कर्नरमा पारिएको र भाइ राजकुमार शर्मालाई हटाउन कर्णालीको मुख्यमन्त्री एमालेलाई छोडेको गुनासो गर्दै आएका उपमहासचिव जनार्दन शर्मा पछिल्लो समय अध्यक्षसँग चर्कै असन्तुष्ट थिए । उनको आरजू राणासँग राम्रो सम्बन्ध छ भनिन्छ । आरजूका खास विश्वासपात्र पूर्वराज्यमन्त्री उमेश श्रेष्ठको सानेपास्थित घरमा बस्ने जनार्दनले पार्टीभित्रका गुप्त कुरा त्यहाँ खोल्ने गरेको थाहा पाएपछि प्रचण्ड थप चिढिएको बताइन्छ । कांग्रेस र एमाले दुबैतिर सम्पर्कमा रहेका उनले सत्ता फेरबदलको चर्चा चलिरहेका बेला रमेश लेखकहरुसँग पटक-पटक भेटघाट गरेका थिए ।
यो पृष्ठभूमिमा प्रधानमन्त्री प्रचण्डले सुझबुझपूर्ण कदम चाल्नुपर्थ्यो । तर, 'केटौले पारा' का गृहमन्त्री रवि लामिछानेको 'लहैलहै' मा उहाँले कांग्रेस र एमाले दुबैलाई एकैचोटी चिढ्याउनु भयो । प्रचण्डले बुझ्न नसकेको वा बुझेर पनि वास्ता नगरेको अर्को तथ्य के हो भने, नेपालको कर्मचारीतन्त्रले अहिले पनि उहाँलाई भन्दा देउवा र ओलीलाई विश्वास गर्छ । सरकारका गोप्य सूचनाहरु सचिव,सहसचिवहरुले सजिलै बुढानिलकण्ठ र बालकोट पुर्याईदिन्छन् । जबकि त्यही तहमा प्रचण्ड र माओवादीका नेताहरुलाई उनीहरुले कुरा खोल्दैनन् । किनभने नेपालको कर्मचारीतन्त्रमा अहिले पनि कांग्रेस र एमालेकै हालीमुहाली छ । विद्यार्थीकालमा अखिल र नेविसंघको राजनीति गर्दै सुब्बा र खरदारबाट जागिर शुरु गरेकाहरु नै प्रशानिक नेतृत्वमा पुगेका कारण यस्तो स्थिति बनेको हो । देशको कार्यकारी प्रमुखले दुई दलका नेता मिलेर आफ्नो सरकार ढाल्दै गरेको सुइङ्कोसम्म नपाउनुले उक्त तथ्य प्रमाणित हुन्छ ।
यी र यस्ता यावत कारणले सम्भव तुलिएको कांग्रेस-एमाले सहकार्य लामो समय जानेमा भने शंका छ । सरकार संचालनमा एकलौटी गर्ने र विरोधीलाई दपेटने ओलीको कार्यशैली दुई पार्टीको सहकार्यमा बाधक हुने कांग्रेस नेताहरु बताउँछन् । त्यसो त, ओलीलाई बोकेर सत्तामा जाने कांग्रेसको संस्थागत धारणा पनि होइन । भुटानी काण्डसँग जोडिएर आइलागेको तत्कालको आपत र दक्षिणको छिमेकीप्रतिको आशंकाले देउवा एकाएक ओलीसँगदोस्ती कस्न पुगेको स्वयं कांग्रेसीहरु स्वीकार गर्छन् । पदाधिकारी तहका एकजना नेताले असार १७ गते मध्यरातको सम्झौतालाई 'दुई परिवारको सम्झौता' समेत भनिदिए । उनको बुझाई छ- देउवाले केपी ओलीलाई पत्याउन्जेल समीकरण अगाडि जान्छ, त्यसपछि भन्न सकिन्न ।
'सर्पले एकचोटी आँखाले देखेपछि आफ्नो शत्रुलाई डसेरै छोड्छ' भन्नेजस्तो प्रवृत्ति छ ओलीको । कुनै एउटा पिउनसँग रिस उठेको रैछ भने त्यसलाई पनि भस्म गर्नुपर्छ भन्ने प्रतिशोधपूर्ण भावना राख्ने उहाँले कांग्रेसलाई रिझाएर सरकार चलाउन सहज छैन । उहाँले सिध्याउन चाहनुभयो भने केसम्म गर्नुहुन्छ भन्ने जिउँदो उदाहरण त भीम रावल नै छन् ।
यस सम्बन्धमा एमालेनिकट स्रोतले एउटा सन्दर्भ सुनायो- माधव नेपाल प्रधानमन्त्री भएका बेला अर्थमन्त्री बनेका थिए सुरेन्द्र पाण्डे । अर्थमन्त्रालयका एकजना सामान्य तहको कर्मचारीलाई फोन गरेर ओलीले 'त्यो लन्ठुलाई पठाइदियो, एसएलसी पनि पास नगरेको त्यसले केही जानेको छैन, होस् गरेर काम गर्नु' भनेर भडास पोख्नुभएछ । अहिले उहाँसँगै यौटै कमिटीमा रहेका ति नेताप्रतिको त्यस्तो नकारात्मक धारणा त्यस्तै देखिन्छ ।
'केपी ओलीको सत्तायात्राले कति जनालाई शहीद बनाउने हो थाहा छैन', उक्त स्रोत भन्छ, 'कतिपय व्यक्ति अनुभवले सुध्निन्छ भनिन्छ, तर उहाँमा त्यस्तो छाँट देखिंदैन, सायद अब सुध्रिनु हुन्न ।'
ट्रेन्डिङ पोस्ट
टिप्पणीहरू