आकाशमा स्याटलाइट राख्न खोज्दा रेडियो नेपालको जग्गा हरायो

नेपालले आफ्नो छुट्टै भूउपग्रह (स्याटलाइट) राख्ने प्रयोजनको लागि अघि बढाएको प्रक्रिया अन्तिम चरणमा पुुगेको छ । स्रोतका अनुसार फाइनल डकुमेण्ट तयार हुन अब मुश्किलले एक साता मात्र बाँकी छ ।

यसअघि अन्तरिक्षमा नेपालले स्याटलाइट राख्न पाउने स्पेश (स्थान) को बारेमा भएको अनिश्चितताको अन्त्य भएको छ । अब अन्तर्राष्ट्रिय दूरसञ्चार संगठन (आइटीओ) ले दिएको फ्रि स्पेशमा नेपालको स्याटलाइट राखिनेछ ।

स्रोतका अनुसार ‘स्याटलाइट कन्सल्टिङ’ को काम शुरु भइसकेको छ । टेण्डर डकुमेण्टलगायतका कागजात धमाधम तयार भइरहेको छ । त्यहि क्रममा बिजनेश मोडल पनि तयार पारिएको छ । त्यसपछि खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट स्याटलाइट खरिदको काम अघि बढ्ने बताइन्छ । स्रोत भन्छ ‘जसले सस्तोमा प्रस्ताव गर्छ उसैसँग खरिद गरिनेछ ।’

यसअघि स्याटलाइट राख्ने अन्तरिक्षको स्पेशबारे नेपाल र लाओसवीच विवाद भएपछि अहिले लाओसले उक्त विवादको विषय फिर्ता लिएको छ । त्यसैले एनटीओले नेपाललाई फ्रि स्पेश दिएको हो । अब त्यहि फ्रि स्पेशमा नेपालको स्याटलाइट बस्ने भएको हो ।

स्याटलाइट जडानका लागि १५ देखि २२ अर्ब रुपैयाँ लाग्नसक्ने अनुमान छ । ती सबै लागत टेण्डर डकुमेण्टको डिजाइनमा भर पर्नेछ । त्यसैले हाम्रो आवश्यकता र बिजनेश मोडललाई हेरेर लागत निर्धारण हुने बताइन्छ । सरकारी अधिकारीहरूका अनुसार घटिमा १५ र बढीमा १६ अर्ब रुपैयाँ लाग्नसक्छ ।

विज्ञहरूका अनुसार आफ्नै स्याटलाइटबाट दूरसञ्चारसँग सम्बन्धित सम्पूर्ण काम यसको पहिलो प्राथमिकतामा पर्नेछ । त्यसपछि एफएम,टेलिभिजन, सेना र प्रहरीको सञ्चारको काम पनि यसैबाट गर्न सकिन्छ । अन्तरिक्षमा रहने भएकाले भूकम्पलगायतका प्राकृतिक प्रकोपमा समेत यो सुरक्षित हुन्छ । त्यस्तो बेलामा यो अझ बढी उपयोगी हुने बताइन्छ ।

पछिल्लो समय टेलिभिजन र अन्य प्रयोजनको लागि मुलुकबाट डेढदेखि दुई अर्ब रुपैयाँ स्याटलाइट प्रयोग गरेवापत विदेश जाने गरेको छ । मुलुकको आफ्नै स्याटलाईट राखेपछि त्यो रकम स्वतः रोकिने छ ।

यता, बेस स्टेशनचाँहि खुमलटारस्थित रेडियो नेपालको जग्गामा राख्ने तय भएको छ । यसबारे क्याबिनेटले आवश्यक निर्णय गरिसकेको बताइन्छ । रेडियो नेपालको उक्त जग्गा नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणलाई हस्तान्तरण गर्ने प्रक्रियासमेत अघि बढेको थियो ।

तर रेडियोको ४२ रोपनी भनिएको उक्त जग्गाबाट २ रोपनी गायब भएपछि हराएको जग्गा खोज्नै ‘महाभारत’ भएको स्रोतको दाबी छ ।