एमाले नेताकी पत्नी संलग्न सहकारी डुब्नुको रामकहानी

मोरङको धनपालथान गाउँपालिका–४, कर्सिया बजारमा रहेको उमागौरी कृषि सहकारीको बचत हिनाममिन गरेको कसूरमा जिल्ला अदालतमा २६ जनालाई प्रतिवादी बनाइएको छ । सहकारीका सञ्चालक समिति सदस्य रोशन राजवंशी बाहेक अरु सबै फरार छन् ।

जवंशीलाई मोरङ जिल्ला अदालतले गत मंसिर २८ गते पुर्पक्षका लागि कारागार पठाएको छ । प्रहरीको अनुसन्धान प्रतिवेदनका आधारमा जिल्ला सरकारी वकीलको कार्यालयले सार्वजनिक लेखा समिति सभापति ऋषि पोखरेलपत्नी अञ्जला कोइरालासहित २६ जनाविरुद्ध सहकारी रकम हिनामिनाको कसूर लगाएको छ । राजवंशीले सहकारी डुब्नुमा आफूहरु सबै जिम्मेवार रहेको बताउँदै बयानमा भनेका छन् : 

मोरङको धनपालथान गाउँपालिका–४, कर्सिया बजारमा रहेको उमागौरी कृषि सहकारी संस्था लिमिटेडको दर्ता १३ वर्षअघि वि.सं. २०६८ सालमा भएको थियो ।संस्थाको अध्यक्षमा मेरा चिनजानका शम्भुप्रसाद रौनियार थिए । म शुरुवातदेखि नै यस सहकारीको बचतकर्ता हुँ । यापारका लागि केही रकम आवश्यक परेको थियो । सहकारीले १४ प्रतिशत ब्याजमा कर्जा दिने थाहा पाएपछि अध्यक्ष रौनियारसँग कुरा गरेँ । 

उनले मलाई आफ्नो घरको सदस्यको जग्गा धितो राखेर कर्जा निकाल्छु अनि तपाईं लैजानु भने । साथै, उनले संस्थाको शेयर सदस्य बन्न सुझाव दिए । राम्रो चलेको संस्था ठानेर म शेयर सदस्य बन्न राजी भएँ । २०७१ असोज २६ गते मलाई सहकारीले सञ्चालक समितिमा मनोनित गर्यो । म सञ्चालक हुँदा अध्यक्षमा रौनियार, उपाध्यक्षमा दिलमाया राई, सचिवमा आलम अन्सारी, कोषाध्यक्षमा शम्भुप्रसाद सिंह र सदस्यहरुमा मित्रप्रसाद शिवाकोटी, अशोककुमार विश्वासलगायत थिए । 

२०७३ मा अध्यक्ष रौनियारले मेरी आमा होमकुमारीको नाममा रहेको कर्सिया बजारको एक कठ्ठा १६ धुर जग्गा सिभिल बैंक, बिराटनगरमा धितो राखेर उमागौरी सहकारीको नाममा ८० लाख रुपैयाँ कर्जा लिए । तर, मलाई उनले ३० लाख मात्र दिए । बाँकी रकम उनले सहकारीको लगानी ब्याजसहित चाँडै आउने अनि जग्गा फुक्का गरिदिने आश्वासन दिइरहे । 

२०७४ मा मैले नेपाली काँग्रेसबाट वडाध्यक्षको टिकट पाएँ र निर्वाचित भएँ । वडा कार्यालयको काममा व्यस्त हुन थालेँ । म सहकारी आउँदिन थिएँ । सहकारीमा के भइरहेको छ भन्ने मलाई जानकारी हुँदैन्थ्यो । अध्यक्षले निर्णय पुस्तिकामा हस्ताक्षर गराउन वडा कार्यालयमै पठाउँथे । उनले फरक पर्दैन भन्दै सही गराउँथे । 

मलाई बैंक तथा वित्तिय संस्थाबाट के–कति कर्जा गयो ? कति रकम आयो ? भन्ने थाहा हुँदैनथ्यो । २०७३ पुस २ गते साधारण सभाबाट विराटनगर निवासी अञ्जला कोइराला सञ्चालक सदस्यमा मनोनित भएर आइन् । उनका पति राजनीतिक पहुँचवाला थिए । २०७९ फागुनमा अध्यक्ष रौनियार र सचिव अन्सारीविरुद्ध आएसडिसी लघुवित्तले जिल्ला प्रहरी कार्यालय, रुपन्देहीमा चेक बाउन्स मुद्दा दर्ता गर्यो । 

त्यसपछि मात्र मैले संस्थामा हिनामिना भएको कुरा थाहा पाएँ । अनि राजीनामा बुझाएँ । तर, अध्यक्षले त्यसमाथि कुनै सुनुवाई गरेनन् । संस्थाको रकम कहाँ–कहाँ र कसरी लगानी भएको छ ? हिसाबको विवरण खोइ ? भनेर सोधखोज गर्दा सबै ठीक छ भनेर जवाफ दिन्थे । यसबीच शेयर सदस्य, ऋणी र बचतकर्ताहरुले कोशी प्रदेश सहकारी रजिष्ट्रार तथा प्रशिक्षण कार्यालयमा लिखित उजुरी दिए । 

त्यसपछि उनीसहित हामीहरुले १५ दिनभित्र सबैको रकम फिर्ता गर्ने आपसी सहमति जनायौं । तर, संस्थाको हिसाबकिताबबारे सम्पूर्ण जानकारी भएको अध्यक्ष रौनियार भागिभागि हिँड्न थाले । अन्य सहकारीका सञ्चालक पनि भूमिगत भए । हामीले अध्यक्ष रौनियारविरुद्ध सहकारीको रकम दुरुपयोग भएको भनि उजुरी दिने तयारी गरिरहेका थियौं । 

त्यहीँ बेला अध्यक्ष रौनियारसहित नौ जना सञ्चालक सदस्यविरुद्ध पक्राउ पूर्जी जारी भयो । गत मंसिर २ गते म आफैं प्रहरीमा उपस्थित भए । म आफैं पीडित भएको हुँदा निवेदनसहित प्रहरीकहाँ पुगे । मुद्दाको बयानको क्रममा मिसिलमा रहेका विभिन्न कागजातहरुमा मेरो हस्ताक्षर अरुले नै गरेको देखिएको छ । यसैले सहकारी रकम हिनामिनामा मेरो संलग्नता छैन । कसूरकर्ता अध्यक्ष रौनियार हुन् । 

मैले बुझेअनुसार उमागौरीबाट ऋण प्रवाह गर्दा एक लाखसम्म बिना धितो र त्योभन्दा बढीका लागि जग्गा धितो राखेर सहकारी आफैंले बैंक तथा वित्तिय संस्थाबाट कर्जा लिएर लगानी गर्ने गरेको थियो । सबै लगानी अध्यक्षले हामी सञ्चालकसँग नगरी एकलौटी रुपमा गरेका हुन् । २०७४ मा उमागौरी र नबिल बैंकबीच ४ प्रतिशत ब्याजमा १० लाखसम्म महिला उद्यमी कर्जा दिने सम्झौता भएको थियो । 

सहकारीले बैंकबाट लिएको कर्जाभन्दा थोरै मात्र ऋणीहरुलाई दिने गरेको रहेछ । पछि ऋणीहरुबाट रकम हिनामिना गरेको व्यापक गुनासो आउन थालेपछि म आफैं नबिल बैंक, विराटनगर शाखामा गएर व्यवस्थापक सुभाष आचार्यसँग भेटे । उनले ऋणीहरुको ऋण स्वीकृत भएको तर उनीहरुको खाताको ऋणको रकम अन्यले पनि झिक्न पाउने कागजातले संस्थाका कर्मचारीहरुले नै ऋणीको रकम निकालेर लैजाने गरेको जानकारी गराए । 

त्यसपछि रौनियारसँग सोधखोज गर्दा शेयर सदस्यहरुले माग फाराम भरेअनुसार मात्र ऋण उपलब्ध गराएको र बैंकबाट निकालेको रकम आफूले समेत प्रयोग गर्ने गरेको बताए । उनले केही समयमै चुक्ता गर्छु नआत्तिनु भने । आर्थिक वर्ष २०७४–०७५ मा उमागौरीको सञ्चालक समितिमा अध्यक्ष रौनियार, उपाध्यक्षमा राई, सचिवमा आलम अन्सारी मियाँ, कोषाध्यक्ष शम्भुप्रसाद सिंह र सदस्यहरुमा आमोद मण्डल, अन्जला कोइराला र म थियौं । लेखा समितिमा संयोजक सञ्जिव विष्ट र सदस्यहरु सुरेन्द्र राजवंशी र परमानन्द झा थिए । 

२०७५–०७६ सालमा लेखा समिति संयोजक विजयकुमार यादव र सदस्य अशोककुमार विश्वास मनोनित भए । म सञ्चालक समितिमा यथावत् रहे । २०७८–०७९ को साधारण सभाबाट मसहित उपाध्यक्ष राई र सदस्य कोइरालाको राजीनामा स्वीकृत भयो । उपाध्यक्ष उपासी राजवंशी, सदस्यमा जितमान ठाकुर र मेरो ठाउँमा यशोदाकुमारी राजवंशी चयन भए । अघिल्लो वर्ष भएको बाह्रौं साधारण सभाबाट उपाध्यक्षमा लक्ष्मण साह चयन भए । सहकारीमा सबै पदाधिकारी र सञ्चालक सदस्यहरु अध्यक्ष रौनियारले छानेकै चयन हुन्थें । किनकी तिनले हिसाबकिताब उनले भनेझैं मिलाउन सहयोग गर्थें । सहकारीका बचतकर्ता, ऋणी र शेयर सदस्यहरुको रकम अपचलन गर्ने रौनियार नै हुन् । यस कार्यमा उनलाई तत्कालीन उपाध्यक्ष राईले पनि साथ दिएकी थिइन् । 

यता, सहकारीको ख्याति बढाउन मात्र सदस्यमा कोइरालालाई राखिएको हो । उनको श्रीमान् राजनीतिक रुपमा प्रतिष्ठित व्यक्ति भएकाले रौनियारले समितिमा राखेका हुन् । कोइराला र मलगायतले संस्थाको यो हविगत हुन नदिन आफ्नो दायित्व पुरा गर्न नसक्नु हाम्रो कमजोरी हो । कर्मचारीहरु सोनु यादव र मोहम्मद नजामुद्दिनको पनि सहकारी डुबाउनमा उत्तिकै हात छ । उनीहरुले रौनियारको निर्देशनमा बचतकर्ता, सदस्य र ऋणीहरुको रकम बैंकमा डिपोजिट गर्ने र भुक्तानी लिने गर्दथें । संस्थामा सबै पदाधिकारीको सराबरी दायित्व हुने भएकाले हामी सबै सहकारी डुब्नुमा जिम्मेवार छौं ।