रहेनन् ‘द्वन्दात्मक भौतिकवाद’ का नेपाली अनुवादक

उच्च अध्ययनको लागि युवा उमेरमा तत्कालीन सोभियत संघको राजधानी मस्को पुगेका पत्रकार,साहित्यकार तथा रुसी भाषाविज्ञ कृष्णप्रकाश श्रेष्ठको ८२ वर्षको उमेरमा हिजो निधन भएको छ ।

झण्डै एक महिनाअघि कोरोना संक्रमण भएपछि उपचारको क्रममा मस्कोस्थित एउटा अस्पतालमा निधन भएको उहाँका ज्वाईं श्याम उपाध्यायले जानकारी दिएका छन् ।

काठमाडौंको चुनिखेलमा जन्मेका श्रेष्ठ सोभियत संघमा अध्ययन गर्न गएका पहिलो नेपाली विद्यार्थीहरूमध्येको एक हुनुहुन्थ्यो । मस्कोबाट पत्रकारितामा स्नातकोत्तर उहाँले रेडियो मस्कोको नेपाली सेवामा सन् १९६३ देखि १९९३ सम्म ३० वर्ष काम गर्नुभएको थियो ।

त्यसपछि पूरै समय रुसी र नेपाली साहित्यमा कलम चलाउँदै आउनुभएका श्रेष्ठले विश्वप्रसिद्ध रूसी साहित्यकारहरू लियो टाल्स्टाय,अलेक्सान्द्र पुश्किन, मिखाइल लेर्मोन्तोभलगायतका धेरै वटा रचनाको नेपाली भाषामा अनुवाद गर्नुभएको छ ।

त्यसैगरी नेपाली साहित्यिक कृतिहरूको पनि रूसी भाषामा अनुवाद गरेर रुसमा नेपाली साहित्यको प्रचार गर्नमा उहाँले महत्वपूर्ण योगदान दिनुभएको छ ।

उहाँका कैयन मौलिक रचनाहरू समेत नेपाली तथा रुसी भाषामा प्रकाशित छन् । नेपालमा पशुपंक्षीको पूजा,यमलोकमा जिउँदोमान्छे (नेपाली दन्त्य कथा), लँगडाको साथी (लैनसिंह वाङ्देल),नेवारी साहित्य आदिलाई उहाँले रुसी भाषामा प्रकाशित गर्नुभएको छ । उहाँले मास्कोमा विश्वभाषा अनुवाद संस्थाको समेत स्थापना गर्नुभएको थियो ।

श्रेष्ठले सन् १९८० को दशकमा मार्क्सवादी साहित्यका चर्चित ग्रन्थहरू नेपाली भाषामा अनुवाद गरेर ख्याति कमाउनुभएको थियो । उहाँले मार्क्स र एङ्गेल्सद्वारा प्रतिपादित ‘द्वन्दात्मक भौतिकवादी’ दर्शनबारे रुसी भाषामा प्रकाशित पुस्तक र लेनिनका थुप्रै रचनाहरूको नेपालीमा अनुवाद गर्नुभएको छ ।

विदेशमा बसेर नेपाली भाषा र साहित्यको विकासमा दिएको अतुलनीय योगदानवापत उहाँलाई २०५९ सालको जगदम्बा श्री पुरस्कारले सम्मानित गरिएको थियो । रुसमा पनि उहाँलाई पुश्किन स्वर्णपदक प्रदान गरिएको थियो ।