केपी रहँदासम्म यस्तो कुरै नल्याउनोस्

पूर्वप्रधानमन्त्री तथा कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाले भन्नुभयो– अरु सबै कुरा गर्नुस् तर केपी ओली रहुञ्जेल एमालेसित मिल्ने कुराचाहिँ लिएर नआउनुस् ।

गठबन्धनबाट भन्दा एमालेसँग मिलेर जाँदा राष्ट्रियसभा चुनावमा चार सिट बढी अर्थात् १३ सिट जितिने हिसाब लिएर गएका दोस्रो तहका नेतालाई देउवाले गत हप्ता यसो भन्नुभएको हो । महामन्त्रीद्वय गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्माभन्दा आफूनिकट सुदूरपश्चिमे नेताहरुको तर्फबाट लगिएको उक्त प्रस्ताव उहाँले अस्वीकार मात्र गर्नुभएन, भविष्यमा समेत एमाले अध्यक्षसँग सहकार्यको सम्भावना नरहेको जवाफ दिएर फर्काउनुभयो ।

संसदीय राजनीतिका चतुर खेलाडी मानिने देउवाको अर्को पनि परिचय छ– बोलीको पक्का । पार्टीभित्र प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारको विकल्प खोज्नुपर्ने मत बढिरहँदा पनि उहाँको त्यही विशेषताका कारण एमाले अध्यक्ष ओलीको अनेक प्रयासका बाबजुद सत्ता गठबन्धनले निरन्तरता पाइरहेको सहजै बुझ्न सकिन्छ । गठबन्धनप्रति उहाँ इमान्दार नभएको भए कोशी प्रकरणपछि केन्द्रमा पनि अर्कै समीकरण बन्न सक्थ्यो । सम्भवतः एमालेसँग मिल्ने प्रस्ताव देउवाले ‘आउटराइट रिजेक्ट’ गर्नुको यौटा कारण यही होला । 

अर्कोतिर, गत वर्ष पुस १० गते ओलीबाट खाएको धोकाको चोटले देउवालाई अझै पीडा दिइरहेको हुनुपर्छ । चुनावपछि गठबन्धनकै सरकार बनाउन सहमत भए पनि देउवा र प्रचण्डबीच पहिलो कार्यकाल को प्रधानमन्त्री भन्ने विवाद थियो । गठबन्धन टुटाउने उपयुक्त मौका खोजेर बस्नुभएका ओलीले दुबैलाई भित्रभित्रै प्रधानमन्त्री बनाउने प्रस्ताव गर्नुभयो । बालुवाटारमा प्रचण्डसँग कुरा नमिलिरहेका बेला ओलीले आफैँ फोन गरेर ढुक्क रहन भनेपछि उहाँ शीतल निवास जाने तयारीमा हुनुहुन्थ्यो । तर, ओलीकै प्रस्तावमा प्रचण्ड प्रधानमन्त्री हुनुभयो । यो घटनालाई देउवाले आफ्नो राजनीतिक जीवनकै सबैभन्दा ठूलो धोका ठानेको उहाँ निकट नेता बताउँछन् । अहिले पनि एमालेका तर्फबाट गरिने ‘मिलेर जाने’ प्रस्तावले सायद झस्काइरहन्छ ।

१९ सिटका लागि माघ ११ गते हुने राष्ट्रियसभा निर्वाचनमा कांग्रेस, माओवादी, जसपा र एकीकृत समाजवादीबीच तालमेल गरेर जाने अनौपचारिक सहमति जुटेको छ । अहिलेकै गठबन्धन मिलेर चुनाव लड्दा कांग्रेसले ९ सिट पाउने अवस्था छ । तर, यसअघि कोशी प्रदेशमा एमालेसँग मिलेर सरकार बनाएको कांग्रेसको संस्थापनइतर खेमा त्यसमा सहमत छैन । एमालेलाई ६ सिट छाडेर १३ सिट लिन सकिने हिसाब निकालेको सो समूहका नेता भने पार्टीलाई अधिकतम फाइदा हुनेगरी प्रदेश कमिटीलाई निर्णयको अधिकार दिनुपर्ने पक्षमा छन् । त्यही कुरा सुनाउन गएका नेतालाई देउवाले एमालेसँग तालमेल गर्न नसकिने प्रष्टसँग भन्नुभएको हो । यसले एकातिर राष्ट्रियसभा निर्वाचनमा अहिलेकै गठबन्धन कायम रहने भएको छ भने प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारले पनि निरन्तरता पाउने सम्भावना अझै बलियो भएर गएको छ । 

यसपटक निर्वाचित हुने राष्ट्रियसभाका सांसदहरूको कार्यकाल ६ वर्षको हुन्छ । एउटा मान्छेलाई ६ वर्ष सांसद बनाउँदा पार्टीलाई ठूलो फाइदा पुग्ने हुँदा बढी सिट लिनुपर्ने इतर खेमाको तर्कप्रति भने देउवाको असहमति छैन । ती नेतालाई उहाँले भन्नुभयो– धेरै लिने कुरा ठीक छ तर ओलीसँग मिल्ने कुरा नगर्नू । त्यसमा देउवाको तर्क छ– गठबन्धनका पार्टीहरू चिढिनेबित्तिकै उनीहरू एमालेसँग मिल्छन् । 

बाह्य राजनीतिमा गगन थापाहरूको प्रभाव देखिए पनि कांग्रेसको आन्तरिक गणित भने देउवा अनुकूल छ । मौजुदा केन्द्रीय समितिको गणित हेर्दा शेखर–गगन पक्ष संस्थापनलाई चुनौती दिने हैसियतमा देखिँदैन । भनिँदै छ, अहिलेको सरकारलाई एक वर्ष लैजाने र त्यसपछि आफू प्रधानमन्त्री बन्ने देउवाको रणनीति छ । त्यस्तै, पार्टीमा पनि आफूपक्षीय नेतालाई मिलाएर भावी नेतृत्वइतर खेमामा पुग्न नदिने तयारी भइरहेको छ । विशेष स्रोतका अनुसार आउँदो महासमितिपछि आरजु राणालाई उपसभापति बनाउने सोच छ । नीति अधिवेशन बनाउने भनिएको महासमिति बैठकबाट ‘महिला उपसभापति’ पद सिर्जना गरिनेछ ।

विधानअनुसार दुर्ई कार्यकालभन्दा बढी पार्टी नेतृत्व लिन नपाउने भएकाले आउँदो महाधिवेशनमा आरजुलाई सभापतिको उम्मेदवार बनाउने गरी त्यो तयारी थालिएको उक्त स्रोतको दाबी छ । इतर खेमाका नेतासमेत तलैबाट मिहिनेत गरे आरजु सभापति हुने सम्भावना अस्वीकार गर्दैनन् । किनभने सभापतिको रहर गरेका उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का संस्थापन पक्षको पहिलो दावेदार हुन् । अर्को सम्भावित दाबेदार ठानिएका बालकृष्ण खाँणलाई नक्कली भुटानी शरणार्थी काण्डले तह लगाइहाल्यो । कृष्ण सिटौलालाई राष्ट्रियसभाको अध्यक्ष बनाएर थान्को लगाउने रणनीति छ । खड्कालाई ‘सेकेण्डम्यान’ मा मनाउन सक्दा संस्थापन पक्षबाट बलियो उम्मेदवार देखिंदैन । देउवाकै समर्थनमा राष्ट्रपति पाएकाले रामचन्द्र पौडेल पनि संस्थापनतिरै ढल्किने हिसाब निकालिएको छ ।

अहिलेको गणितले संस्थापन समूह एकजुट हुँदा शेखर र गगन मिलेर उठे पनि जित्ने अवस्था छैन । तत्काल गठबन्धन नटुट्ने अवस्थाले एमालेका लागि भने राष्ट्रियसभा चुनाव चुनौती बनेर उभिने निश्चित छ । १९ सिटका लागि हुने चुनावमा पार्टीले एक सिट पनि नजित्ने स्थिति बनिरहँदा एमालेमा भित्रभित्रै नेतृत्वप्रति असन्तुष्टि बढेको देखिन्छ ।

विगतमा ‘आई लभ यु केपी बा’ भनेर सडकमा नारा लगाउनेहरू समेत ओली नेतृत्वमा रहँदासम्म पार्टी उँभो लाग्दैन भन्ने स्थितिमा पुगेको भनिँदै छ । गोकुल बाँस्कोटा जो कट्टर ओली समर्थक थिए, उनीसमेत नेतृत्वको विकल्प खोज्नुपर्ने तहमा असन्तुष्ट रहेको बुझिएको छ । सिन्धुपाल्चोक जिल्लाको इञ्चार्ज रहेका उनी संकल्प यात्रामा आफ्नै वडा काभ्रेको मण्डनदेउपुर बाहेक कतै देखिएनन् ।